"Η έκταση των 42.614 τετραγωνικών χιλιομέτρων της Βορείου Ελλάδος, μοιάζει στον χάρτη να επικάθεται σαν πνεύμα ή τόνος, ψιλή ή περισπωμένη, επί του υπολοίπου ελλαδικού σώματος. Θα εξετάσουμε το φαινόμενο αρχινώντας εκ Δυσμών. [...]"

Το 1966 ένας αγγλικός εκδοτικός οίκος θέλησε να εκδώσει έναν οδηγό της Ελλάδας με την εξής ιδιομορφία: γνωστοί συγγραφείς, Έλληνες και ξένοι, θα έγραφαν για το κάθε μέρος του τόπου, καθώς και δοκίμια για την ιστορία, την τέχνη, τον πολιτισμό και τα ήθη των νεοελλήνων. Στον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη ανατέθηκε η Βόρειος Ελλάδα. Αποτέλεσμα το κείμενο "Ψιλή ή περισπωμένη" -πυκνότατο και ποιητικότατο οδοιπορικό πεντζικικής μνήμης. Ο συγγραφέας δεν κράτησε αντίγραφο, η έκδοση δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Το κείμενο αναζητήθηκε και βρέθηκε μόλις τον Φεβρουάριο του 1995, μετά την εκφρασμένη επιθυμία του Ν. Γ. Πεντζίκη λίγο πριν το τέλος του, στις 13 Ιανουαρίου του 1993.