Το παρόν υπόμνημα φιλοδοξεί να αξιοποιήσει την πρόοδο και την εξέλιξη της διεθνούς επιστημονικής έρευνας, αναδεικνύοντας πτυχές του ρητορικού κειμένου, οι οποίες δεν έχουν προσώρας συζητηθεί εκτενώς και αποτιμηθεί δεόντως στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία. Πέρα από τα κατά τεκμήριο παραδοσιακά χαρακτηριστικά ενός υπομνήματος -ήτοι την κατατοπιστική και λεπτομερή εισαγωγή, που συνοδεύεται από μετάφραση του αρχαιοελληνικού πρωτοτύπου-, στο ανά χείρας υπόμνημα δίνεται έμφαση στον σχολιασμό του κειμένου υπό το πρίσμα των πορισμάτων της σύγχρονης διεθνούς έρευνας και με γνώμονα την ανάδειξη της άρτιας κατασκευής των κειμένων και της ρητορικής δεινότητας των συντακτών τους. Στόχος μας είναι η ερευνητικά ανανεωμένη ανάλυση των λόγων να βοηθήσει τους μελετητές της ρητορικής να εξοικειωθούν με τη διεθνή έρευνα και, χρησιμοποιώντας έννοιες και ερευνητικά εργαλεία που το υπόμνημα επεξηγεί, να χαράξουν νέες οδούς επιστημονικής μελέτης και διδασκαλίας των αριστουργημάτων της αττικής ρητορείας.

****

Είναι ευτύχημα ότι διαθέτουμε ευρύ φάσμα πηγών για την ιστορική προσωπικότητα, τον βίο και το έργο του Λυσία. Οι σωζόμενες, λοιπόν, μαρτυρίες συμφωνούν ότι ο Λυσίας, πατέρας του οποίου ήταν ο Συρακούσιος Κέφαλος και παππούς του ο Λυσανίας, γεννήθηκε στην Αθήνα, πιθανώς το 445 π.Χ. Ο Λυσίας, σύμφωνα με τον Κικέρωνα (Brutus 48), άρχισε την ενασχόλησή του με τη ρητορική ως ρητοροδιδάσκαλος. Σύντομα, όμως, αφοσιώθηκε στην άσκηση του επαγγέλματος του λογογράφου, δηλαδή του συγγραφέα λόγων, που ήταν μία από τις επικερδείς ενασχολήσεις εκείνης της εποχής. Ο Λυσίας υπήρξε πολυγραφότατος: συνέταξε 425 λόγους, από τους οποίους, ωστόσο, σήμερα μόνο 233 θεωρούνται γνήσιοι, μολονότι η Σούδα αναφέρει ότι οι γνήσιοι λόγοι του ήταν πάνω από 300. Από τους λόγους του Λυσία έχουν διασωθεί σε κειμενική μορφή μέχρι τις ημέρες μας μόνο 34, ορισμένοι δεν σώζονται καν ολόκληροι, ενώ η γνησιότητα άλλων αμφισβητείται. Ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς χαρακτηρίζει τον Λυσία "άριστο κανόνα της αττικής γλώσσας" (Λυσίας 11: της Αττικής γλώττης άριστος κανών). Ο έπαινος που του αποδίδει αφορά την ικανότητά του να σκιαγραφεί χαρακτήρες με ενάργεια, να προσδίδει χάρη και ζωντάνια στον λόγο του μέσα από την ενίοτε χιουμοριστική, ενίοτε ειρωνική, σκαμπρόζικη, σκανδαλιάρικη ή σκανδαλιστική, αλλά πάντως δεξιοτεχνικά δουλεμένη και γλαφυρή, διήγησή του.