Η φιλοσοφία με τη "σχολαστική έννοια" του όρου επιδιώκει τη "συστηματική ενότητα" της γνώσης, δηλαδή "τη λογική της τελειότητα" ("Κριτική του καθαρού Λόγου", Ακ. ΙΙΙ, σ. 542). "Με την κοσμική έννοια" όμως "είναι η επιστήμη της σύνδεσης κάθε γνώσης με τον τελικό σκοπό του ανθρωπίνου Λόγου", και από την άποψη αυτή "ο φιλόσοφος δεν είναι ένας τεχνίτης του Λόγου, αλλά ο νομοθέτης του". [...] "Το πεδίο της φιλοσοφίας μ' αυτή την κοσμοπολίτικη έννοια περιλαμβάνει τα ακόλουθα ερωτήματα: 1.Τι μπορώ να γνωρίσω; 2. Τι οφείλω να πράξω; 3. Τι επιτρέπεται να ελπίζω; 4. Τι είναι ο άνθρωπος; Το πρώτο ερώτημα αντιστοιχεί στη μεταφυσική, το δεύτερο στην ηθική, το τρίτο στη θρησκεία και το τέταρτο στην ανθρωπολογία. Μπορούμε όμως να τα αναγάγουμε όλα στην Ανθρωπολογία, αφού τα τρία πρώτα ερωτήματα συνδέονται με το τελευταίο" (Λογική, Ακ. IX, σ.24-25).