Τον Ιανουάριο του 2004 το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος" και το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα διήμερο επιστημονικό συνέδριο με θέμα "Η εκπαιδευτική πολιτική στα χρόνια του Ελευθερίου Βενιζέλου".

Αντικείμενο του συνεδρίου ήταν η ιστορία της εκπαιδευτικής πολιτικής το α΄ μισό του 20ού αιώνα μέσα από την παρουσίαση και διερεύνηση των βασικότερων πτυχών της πολιτικής του Βενιζέλου και των κυβερνήσεών του στους τομείς της παιδείας και της εκπαίδευσης και την παράλληλη εξέταση των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, που ήταν ενταγμένες στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής.

Για το Εθνικό Ίδρυμα "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος" το συνέδριο εντάσσεται σ' έναν κύκλο επιστημονικών εκδηλώσεων που έχει εγκαινιάσει από τη σύστασή του -έχει ήδη στο ενεργητικό του οκτώ συνέδρια- σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας και του εξωτερικού που στοχεύουν στη θεματική προσέγγιση του έργου και της εποχής του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Αποτέλεσμα ενός γόνιμου διεπιστημονικού διαλόγου, ο τόμος περιλαμβάνει ανακοινώσεις πανεπιστημιακών καθηγητών, ερευνητών και διδακτόρων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με το θεσμικό πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων Βενιζέλου, τη σχέση παιδείας και γλώσσας, την τεχνική εκπαίδευση, την εφαρμογή των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, τους στόχους και τα προγράμματα της εποχής και χρονικά καλύπτουν από την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας μέχρι και τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα. [...]

(από το εισαγωγικό σημείωμα για την έκδοση)


Περιέχονται οι εισηγήσεις:

- Αλέξης Δημαράς, "Εισαγωγικές παρατηρήσεις"
- Νίκος Αλιβιζάτος, "Το συνταγματικό πλαίσιο"
- Άννα Φραγκουδάκη, "Η καθαρεύουσα στο Σύνταγμα του 1911: όταν η πατρίδα υπερισχύει πολιτικά της κοινωνίας"
- Ρένα Σταυρίδη - Πατρικίου, "Η ώρα των διανοούμενων"
- Χρίστος Τσολάκης, "Από τα "ία" και τα "ωά" στη γλωσσική άνοιξη του 1917 και πάλι πίσω και πάλι μπροστά"
- Αντώνης Χουρδάκης, "Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εκπαίδευση στην Κρητική Πολιτεία"
- Δαυίδ Αντωνίου, "Απόστολος Γ. Αλεξανδρής: ο πρώτος Υπουργός Παιδείας των κυβερνήσεων Ελευθερίου Βενιζέλου"
- Χαράλαμπος Χαρίτος, "Υπομνήματα του Αλέξανδρου Δελμούζου στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Προσδοκίες για τον επηρεασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής".
- Χάρης Αθανασιάδης, "Εκπαιδευτικά συνδικάτα και Βενιζελική εκπαιδευτική πολιτική (1928-1932)"
- Σήφης Μπουζάκης, "Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929: "Νέα παράσταση της παλιάς κωμωδίας" ή "προσπάθεια των κομμουνιζόντων όπως υπονομευθώσι τα θεμέλια του αστικού κράτους"; Μία ακόμη προσπάθεια ερμηνείας".
- Στρατής Μπουρνάζος, "Η "αντίδραση" και οι αντιδράσεις στις μεταρρυθμίσεις"
- Νίκος Ε. Παπαδάκης, ""... Εν συνδυασμώ προς τον νέον οργανισμόν του πανεπιστημίου και την αποκατάστασιν της τάξης": εκπαιδευτική πολιτική, διακυβέρνηση και απόδοση λόγου στην Ανώτατη Εκπαίδευση στα χρόνια του Ελευθερίου Βενιζέλου (1928-1932)"
- Παναγιώτης Κιμουρτζής, "Πανεπιστήμιο (1920-1917): καθηγητές, σύμπνοια και έριδα"
- Βαγγέλης Καραμανωλάκης, "Από τη "δειλή" μεταρρύθμιση του 1911 στη δημιουργία του Ιστορικού-Αρχαιολογικού Τμήματος. Πανεπιστήμιο Αθηνών και ιστορία στα χρόνια των βενιζελικών κυβερνήσεων".
- Άλκηστις Βερέβη, "Από τον οργανισμό του 1922 στον οργανισμό του 1932. Η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας".
- Χαράλαμπος Νούτσος, "Το όριο του Βενιζελικού εκσυγχρονισμού στη σχολική γνώση: 1913-1931"
- Ιωάννης Πυργιωτάκης, "Ελευθέριος Βενιζέλος - Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή: από την νεανική φιλία στην Κρήτη ως το εγχείρημα του ελληνικού Πανεπιστημίου Σμύρνης"
- Νικόλαος Βαρμάζης, "Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: η ίδρυση και η λειτουργία του στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου"
- Αντώνης Βάος, "Η στροφή στο παρόν του νέου ελληνισμού: ένα κοινό ανανεωτικό πρόταγμα στο χώρο της τέχνης και της εικαστικής εκπαίδευσης τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα"
- Ευαγγελία Καλεράντε, "Προσέγγιση του θέματος του αναλφαβητισμού από την κυβέρνηση Βενιζέλου και από τη δικτατορία Μεταξά"
- Δέσποινα Καρακατσάνη, Βασιλική Θεοδώρου, "Η φιλελεύθερη πολιτική για την υγεία των παιδιών την περίοδο 1928-1932"
- Σιδηρούλα Ζιώγου - Καραστεργίου, "Η γυναικεία εκπαίδευση στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του Ελευθερίου Βενιζέλου"
- Νίκη Μαρωνίτη, "Εθνικές-πολιτικές προτεραιότητες και αιτούμενα εκπαιδευτικής αγωγής στην τετραετία 1928-1932: "Ο κομμουνιστικός κίνδυνος""
- Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη, "Το εκπαιδευτικό κτίριο κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο"
- Γιώργος Κρητικός, "Ένταξη προσφυγών και "σταθερότητα" στον ελληνικό χώρο μέσω της εκπαίδευσης (1922-1932)"
- Γεώργιος Τζάρτζας, "Το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο και η εκπαιδευτική πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου"
- Γεώργιος Κανδαράκης, Δημήτριος Καρτσάκης, Κωνσταντίνος Μανωλάκης, "Παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος "Ελευθέριος Βενιζέλος: στα βήματά του...""
- Ελένη Γαρδίκα - Κατσιαδάκη, "Η εκπαιδευτική πολιτική στα χρόνια του Ελευθερίου Βενιζέλου. Σύνοψη και προοπτικές"
- Σόνια Γελαδάκη, Γιώτα Παπαδημητρίου, "Αντανακλάσεις της εκπαιδευτικής πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου στον εξωελλαδικό χώρο. Το μεταρρυθμιστικό πείραμα στη Μανσούρα".
- Χρήστος Τζήκας, "Η συζήτηση για τις σχολές μόρφωσης των δασκάλων στη συγκυρία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1929"