Ο Ηλίας Κουσκουβέλης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το Λύκειο Νέων Μουδανιών και εισήχθη με υποτροφία στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ. Αφού ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές, συνέχισε στο Πανεπιστήμιο της Nantes, στη Γαλλία και απέκτησε (1983), πρωτεύοντας, μεταπτυχιακό δίπλωμα (D.E.A.) με ειδίκευση στο Δίκαιο και την Πολιτική της Θάλασσας, του Αέρα και του Διαστήματος. Έχοντας ξεκινήσει το 1983 το διδακτορικό του, έλαβε υποτροφία το 1985 από το Πανεπιστήμιο του Denver, στις ΗΠΑ, και απέκτησε τον δεύτερο μεταπτυχιακό του τίτλο (M.A.) στις Διεθνείς Σπουδές, με βαθμό άριστα (GPA: 4,000). Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο γνωστικό πεδίο της άμυνας και της ασφάλειας, μελετώντας τις νομικές, πολιτικές και στρατηγικές διαστάσεις των στρατιωτικών δραστηριοτήτων στο διάστημα. Το 1989 αναγορεύθηκε διδάκτορας της Σχολής Νομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Grenoble, στη Γαλλία, με βαθμό summa cum laudae. Σήμερα είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται τα βιβλία: "Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις", "Λήψη Αποφάσεων - Κρίση - Διαπραγμάτευση", "Εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη και τη Θεωρία της Πολιτικής", "Στρατηγική και Πυρηνική Αποτροπή στον Ψυχρό πόλεμο" και "Διπλωματία και στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Έχει, επίσης, δημοσιεύσει άρθρα σε μια σειρά από συλλογικούς τόμους, συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανέλαβε την επιστημονική επιμέλεια έκδοσης στα Ελληνικά βιβλίων διακεκριμένων ακαδημαϊκών, όπως ο Robert Gilpin, ο Hedley Bull, ο John Mearsheimer, κα. Συχνά αρθρογραφεί με παρεμβάσεις του στον ημερήσιο και εβδομαδιαίο Τύπο, ενώ έχει δώσει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το Εξωτερικό, κατ' επανάληψη δε σε φορείς της Ελληνικής, αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ.α. Στο επιστημονικό συγγραφικό του έργο έχουν γίνει περισσότερες από 250 διεθνείς ετεροαναφορές. Διετέλεσε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από το 2006 έως το 2010 και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων από το 2004 έως το 2006. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, ήταν μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Διπλωματικής Ακαδημίας του Υπουργείου Εξωτερικών και εξωκοινοβουλευτικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων, κριτής στο επιστημονικό περιοδικό Comparative Politics. Έχει τιμηθεί με βραβεία, διακρίσεις και υποτροφίες από τη Δράση Jean Monnet της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, την Γαλλική Ακαδημία Αέρος και Διαστήματος, το Πανεπιστήμιο του Denver και τη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ως ερευνητής εργάστηκε για το Πανεπιστήμιο Washington, Seattle, ΗΠΑ, για το Κέντρο Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και Αέρα στο Πανεπιστήμιο της Nantes, Γαλλία, για το Νομικό Τμήμα Διαστημικών Υποθέσεων και το Τμήμα Πολιτικών Υποθέσεων Συμβουλίου Ασφαλείας στον ΟΗΕ. Επίσης συνεργάστηκε με το Υπουργείο Προεδρίας από το 1992-1994 και ως εμπειρογνώμων με τη 12η Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην Ελλάδα το 1992. Το 1991 έγινε Δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Αθηνών και από το 1997 είναι Δικηγόρος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Ομιλεί και γράφει άριστα αγγλικά και τα γαλλικά.