Με ευθύνη και πρωτοβουλία της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, ολοκληρώθηκε με ιδιαίτερη βιαιότητα, η μνημονιακή μεταμόρφωσή του, με πιο παραδοσιακούς όρους, η οργανική αστικοποίησή του, την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 2015. Η εξέλιξη αυτή δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία. Υπήρχε ουσιαστικά ως ενδεχόμενο ήδη από την προεκλογική περίοδο του Ιουνίου 2012 (Πρόγραμμα Αθηναΐδας), οικοδομήθηκε μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες ενιαιοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2012 - 2013, με αποκορυφώματα Συνέδριο τον Ιούλιο 2013 και εγγράφηκε στο ανύπαρκτο κυβερνητικό πρόγραμμα εν όψει των εκλογών της 25ης-1-2015. Συντρόφισσες και σύντροφοι που διατύπωναν ενστάσεις ή εναλλακτικές απόψεις για μια άλλη πορεία, είτε απομονώνονταν στη θεσμική εσωκομματική αντιπολίτευση, είτε περιθωριοποιούνταν με ενέργειες του γραφειοκρατικού κεντρικού κομματικού μηχανισμού.

Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2012 - 2015, ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά καθορίστηκε από την αντιφατική γραμμή καταγγελίας του μνημονίου εντός ευρωζώνης. Μια γραμμή ευρωπαϊστικού ρεφορμισμού που συνοδευόταν από την απαραίτητη σοσιαλδημοκρατική γραμμή αντιλιτότητας. Πρόκειται για "καναλιζάρισμα" εκ μέρους της κυρίαρχης εκδοχής των πολιτικών κομμάτων και συσσωματώσεων του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ του 3%, σε διάσταση με το λαϊκό αντιμνημονιακό κίνημα και ριζοσπαστισμό της περιόδου 2010 - 2012, που έθετε κυρίαρχα την αντιιμπεριαλιστική-εθνικολαϊκή διάσταση, με όλες τις αδυναμίες της.

Η αντιφατική πολιτική γραμμή καταγγελίας του μνημονίου εντός ευρωζώνης χρεοκόπησε και ακυρώθηκε με το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 και το ΟΧΙ του ελληνικού λαού. Μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δύο επιλογές. Είτε θα μετεξελισσόταν σ' ένα αντιιμπεριαλιστικό κόμμα σοσιαλιστικής αλλαγής ή θα μεταμορφωνόταν σε κόμμα αλλαγής φρουράς στο πλαίσιο του μνημονίου.