Η "Θεία Κωμωδία" είναι, όπως το θέλει ο δημιουργός της, πριν απ' όλα ένα αληθινό ταξίδι, που ο ποιητής έκαμε "με το κορμί του ολάκερο" στην Κόλαση, στο Καθαρτήρι και στον Παράδεισο. Μας δίνουνται με μαθηματικήν ακρίβεια όλες οι λεπτομέρειες ενούς πραγματικού ταξιδιού: ώρες, τοποθεσίες, μετατόπισες, δρομολόγια. Τόσο που παρασύρεται κάποτε ο αναγνώστης και ξεχνάει πώς παρακολουθεί ένα φανταστικό όραμα.
Στην κορυφή της ανθρώπινης ηλικίας, 35 χρονών, ο Δάντης έχει περιπλανηθεί σ' ένα σκοτεινό ρουμάνι. Του κάκου μάχεται να βρει δρόμο να ξεφύγει. Τη στιγμή που νομίζει πώς γλιτώνει πια, να και του παρουσιάζουνται τρία φοβερά θεριά (λιόπαρδη, λιοντάρι, λύκαινα) και τον διώχνουν πάλι κατά πίσω. Τρομαγμένος ο ποιητής φεύγει, χωρίς ελπίδα, και τότε ξάφνου του παρουσιάζεται ένας ίσκιος, ο Βιργίλιος· αυτός τον παρηγοράει, του δίνει θάρρος και του υπόσχεται, αν τον ακολουθήσει, να του δείξει το σωστό δρόμο να σωθεί. Με στέλνει, λέει, η Βεατρίκη, για να σε σώσω. Ο Δάντης συνηφέρνει από τον τρόμο του, αντρειεύει και δέχεται ν' ακολουθήσει τον καλό του προστάτη: "Συ δάσκαλός μου, συ οδηγός, συ αφέντης!" Κινάει μαζί του για το επικίντυνο, φοβερό ταξίδι μέσα από τον Άδη, για ν' ανεβεί έπειτα στο Καθαρτήρι και κείθε ν' αξιωθεί να μπει ζωντανός στον Παράδεισο.
[...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)