Τι είναι η ειρωνεία; Ποιες είναι οι μορφές που παίρνει; Ποιες, επίσης, είναι οι παγίδες που στήνει αλλά και την απειλούν; Ερωτήσεις πολύ λεπτές, στις οποίες ο συγγραφέας απαντά, όχι χωρίς ειρωνεία, με τη βοήθεια πάμπολλων παραδειγμάτων που δείχνουν την απέραντη μουσική και φιλοσοφική του παιδεία.
Συνοπτικά, τι είναι η ειρωνεία, αν όχι η συνείδηση αλλά συνείδηση ήσυχη και χαρούμενη, ευδιάκριτη από την υποκρισία; Δεν υπάρχει χιούμορ χωρίς αγάπη, ούτε ειρωνεία χωρίς ευθυμία. Η ειρωνεία, κοντολογίς, σώζει ό,τι γίνεται να σωθεί. Για τις ψευδαισθήσεις είναι θανατηφόρα· παντού στήνει τον αραχνοΰφαντο ιστό της, όπου πιάνονται οι σχολαστικοί, οι ματαιόδοξοι και οι γελοίοι. "Ειρωνεία, ελευθερία αληθινή!" αναφωνεί ο Προυντόν από το κελί του στην Αγία Πελαγία.
Η ειρωνεία θέτει τα πάντα σε αμφισβήτηση· με τα αδιάκριτα ερωτήματά της καταστρέφει κάθε ορισμό, ενοχλεί κάθε στιγμή την πομπώδη σχολαστικότητα που κλείνεται μέσα στους αυτάρκεις συλλογισμούς της. Χάρη στην ειρωνεία η σκέψη αναπνέει πιο ανάλαφρα, καθώς αναγνωρίζει το είδωλό της, που κινείται γοργά και τρίζει τα δόντια, μέσα στον καθρέφτη του στοχασμού.