Στον τόμο ανθολογούνται κείμενα κριτικής για το ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου τα οποία καλύπτουν μία περίοδο που ξεπερνά τις οκτώ δεκαετίες, από το 1927 -χρονιά εμφάνισης πρωτολείων του Ρίτσου στο Περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαιδείας- μέχρι σήμερα. Η κριτική πρόσληψη του Ρίτσου είναι σύνθετη, όπως σύνθετη ήταν και η ποιητική πορεία του. Σε ορισμένες πτυχές του έργου του, ο Ρίτσος είναι κραυγαλέα πολιτικός και μονότροπος, σε ορισμένες άλλες όμως είναι βαθιά υπαρξιακός, ενίοτε μεταφυσικός και, κατά κανόνα, γόνιμα νεωτερικός, αναχωνεύοντας τεχνοτροπικές εξελίξεις και προσωπικές αναζητήσεις. Είναι ο πολυγραφότερος Έλληνας ποιητής, αλλά και το πλήθος των πολύ καλών ποιημάτων του δεν το ξεπερνά κανένας άλλος ποιητής μας. Το έργο του είχε και έχει απήχηση και στους αναγνώστες και στους μελετητές - τα δημοσιεύματα για τον Ρίτσο αυξάνονται με το πέρασμα του χρόνου, όπως φαίνεται και από τις χρονικές ενδείξεις σύνταξης των εδώ ανθολογημένων κειμένων. Το σώμα της νεοελληνικής ποίησης θα ήταν ισχνότερο και διαφορετικό εάν έλειπαν από αυτό οι καταθέσεις του Ρίτσου, αλλά και το έργο των ποιητών που επηρεάστηκαν από αυτόν.

Το κριτικό τοπίο ως προς την ποίηση του Ρίτσου ήταν ήδη ενδιαφέρον από την εποχή του Μεσοπολέμου, αλλά εμπλουτίστηκε ιδιαίτερα από τη Μεταπολίτευση και μετά. Η κριτική πολυφωνία, μάλιστα, φυσιολογικά οδήγησε και στην αυξημένη διερεύνηση ζητημάτων που αφορούν την αισθητική δυναμική και την τεχνοτροπική δραστικότητα της ποιητικής του Ρίτσου. Δημοσιεύτηκαν συλλογικοί τόμοι, των οποίων αρκετά κείμενα συνετέλεσαν στην ουσιαστικότερη μελέτη της ποίησης και της ποιητικής του Ρίτσου, πύκνωσαν τα δημοσιευμένα μελετήματα και τα αφιερώματα των λογοτεχνικών περιοδικών, εκδόθηκαν μονογραφίες ως συνολικές πραγματεύσεις της ποίησής του, αλλά και ως διερευνήσεις ειδικότερων πτυχών της δουλειάς του. Χαρακτηριστικά ίχνη αυτής της κριτικής πορείας αποτέλεσαν τον τόμο.

Περιεχόμενα:
- Δημήτρης Κοκόρης, Εισαγωγή

- Ηρακλής Αποστολίδης, "Πρώτα σχόλια"
- Τ.Κ. Παπατσώνης, "Γιάννη Ρίτσου: "Πυραμίδες""
- Νίκος Καρβούνης, "Πυραμίδες"
- Κλέων Παράσχος, "Πυραμίδες"
- Κώστας Βάρναλης, "Γιάννη Ρίτσου: "Ο σύντροφός μας". Νίκος Ζαχαριάδης"
- Μάρκος Αυγέρης, "Γιάννη Ρίτσου: "Αγρύπνια""
- Πάνος Θασίτης, "Γιάννη Ρίτσου: "Όταν έρχεται ο ξένος""
- Μανόλης Αναγνωστάκης, "Η ποίηση - "Προσκλητήριο των καιρών"
- Τάκης Σινόπουλος, "Έξαρση και αποτυχίες"
- Τάσος Λειβαδίτης, "Οι "Μαρτυρίες" του Γιάννη Ρίτσου"
- Αντρέας Καραντώνης, "Ορέστης"
- Λουί Αραγκόν, "Η αίσθηση του χρώματος στον Ρίτσο"
- Νόρα Αναγνωστάκη, "Χειρονομίες"
- Σόνια Ιλίνσκαγια, "Μερικές σκέψεις για τον "Τειρεσία""
- Γιώργος Βελούδης, "Το δημοτικό τραγούδι στην ποίηση του Ρίτσου"
- Κρεσέντζιο Σαντζίλιο, "Ο καθρέφτης"
- Μάριο Βίττι, "Ο Ρίτσος και οι πρώτοι αντίκτυποι της παρουσίας του"
- Αλέξανδρος Αργυρίου, "Γιάννης Ρίτσος"
- Πήτερ Μπήαν, "Η αγελάδα του Ορέστη"
- Παντελής Πρεβελάκης, "Οι δύο πόλοι της δημιουργίας του Ρίτσου"
- Γιώργης Γιατρομανωλάκης, "Ιστορική επιφάνεια και βάθος"
- Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, "Προτάσεις πάνω στη Σονάτα του σεληνόφωτος"
- Μάσσιμο Πέρι, "Καβάφης/Ρίτσος"
- Γ.Π. Σαββίδης, "Μεταμορφώσεις του Ελπήνορα"
- Νίκος Φωκάς, "Ρίτσος ή Η κατά προσέγγιση ποίηση"
- Γιώργος Αράγης, "Μερικά σχόλια στα Επιχειρήματα του Νίκου Φωκά"
- Αλεξάνδρα Ζερβού, "Ο αρχαίος μύθος και η "στρατευμένη" ποίηση του καιρού μας"
- Μιχάλης Γ. Μερακλής, "Η γενιά του '30"
- Έντμουντ Κήλυ, "Ρίτσος: Φωνή και όραμα στα μικρά ποιήματα"
- Ζαχαριάδης Σιαφλέκης, "Δύο όψεις ενός σοσιαλιστικού μέλλοντος"
- Χρύσα Προκοπάκη, "Υστερόγραφο"
- Νάσος Βαγενάς, "Ένας Πικάσσο της ποίησης"
- Π.Δ. Μαστροδημήτρης, "Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου"
- Γιώργος Μακρόπουλος, "Η Τέταρτη διάσταση του Γιάννη Ρίτσου"
- Γεώργιος Δ. Παπαντωνάκης, "Εισαγωγή στην παιδική ποίηση του Γιάννη Ρίτσου"
- Αγγελική Κώττη, "Αν άφεση δεν είναι η ποίηση"
- Γιώργος Κεντρωτής, "Η Ελένη ή Το τρίτο ρόδο"
- Βαγγέλης Κάσσος, "Η διάσταση μεταξύ "οντολογικών" και "κοινωνικών" ποιητών"
- Χριστίνα Ντουνιά, "Καρυωτάκης - Ρίτσος: Έλξη και απώθηση"
- Ρόντρικ Μπήτον, "Ρίτσος, αυτός ο... άγνωστος"
- Δημήτρης Κοκόρης, "Ο αφοπλισμός της μυθικής μεθόδου: "Ο Ηρακλής και εμείς""
- Έλλη Φιλοκύπρου, "Κωφάλαλα τα ποιήματα"
- Κίρκη Κεφαλέα, "Η Μαγδαληνή του Ρίτσου"
- Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, "Ο Ρίτσος ως πολιτικός ποιητής επί δικτατορίας"
- Έλλη Παππά, "Γιάννης Ρίτσος. Πολυτιμημένος ποιητής, αμφισβητούμενος πεζογράφος"
- Αγγέλα Καστρινάκη, "Σφοδρές διαμάχες - λανθάνουσες συγκρίσεις"
- Δ.Ν. Μαρωνίτης, "Από τον "Φιλοκτήτη" του Σοφοκλή στον "Φιλοκτήτη" του Γιάννη Ρίτσου"
- Ευρυπίδης Γαραντούδης, "Μορφολογικές παρατηρήσεις για τα πρώτα ποιητικά βιβλία του Γιάννη Ρίτσου"
- Γιώργος Κεχαγιόγλου,"Τα "κυπριακά" ποιήματα του Ρίτσου"
- Τίτος Πατρίκιος, "Οι επαναλήψεις"
- Παντελής Μπουκάλας, "Ένας "εσωτερικός" Γιάννης Ρίτσος"
- Αικατερίνη Μακρυνικόλα, "Εργογραφικό σημείωμα Γιάννη Ρίτσου"/