Ο παρών τόμος έρχεται να προστεθεί ως τρίτος στη σειρά "Βυνζαντινή Φιλολογία. Τα πρόσωπα και τα κείμενα", που είχε αρχίσει πριν από είκοσι περίπου χρόνια. Οι δύο πρώτοι τόμοι κάλυψαν αντιστοίχως την προβυζαντινή και την πρώτη Βυζαντινή περίοδο, με τελευταίο εκπρόσωπο των βυζαντινών γραμμάτων τον πατριάρχη Φώτιο. Έγραφα τότε (2003) ότι ο Φώτιος είναι το όριο δύο περιόδων της πνευματικής ζωής του Βυζαντίου, καθώς εκείνος, με την καταπληκτική πνευματική ακτινοβολία του, αφήνει ως κληρονομιά ένα μεγάλο κύκλο λόγιων, που προαγγέλουν μία νέα περίοδο στην ιστορία των βυζαντινών γραμμάτων. Η περίοδος αυτή εγκαινιάζεται με την εντυπωσιακή ανασυγκρότηση του βυζαντινού κράτους, με την άνοδο στην εξουσία ισχυρού ανδρός, του Βασιλείου Α' (867-886), του ιδρυτή της Μακεδωνικής Δυναστείας, της ισχυρότερης και μακροβιότερης στην όλη βυζαντινή ιστορία. Παράλληλα με τη δύναμη και τις μεγάλες επιτυχίες της αυτοκρατορίας στον στρατιωτικό τομέα, με την επιτυχή αντιμετώπιση των μεγάλων εχθρών, Αράβων, Ρώσων, Βουλγάρων, Νορμανδών, δημιουργούνται και ευνοϊκές συνθήκες πνευματικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης, ώστε να γίνεται λόγος για πραγματική "Μακεδονική αναγέννηση" που συνεχίζεται και στην επόμενη περίοδο της δυναστείας των Κομνηνών.
Την εικόνα της ιστορίας των γραμμάτων αυτών των δύο περιόδων της βυζαντινής αυτοκρατορίας φιλοδοξεί να δώσει η παρούσα έκδοση. Αρχίζει με τους πνευματικούς κληρονόμους του Φωτίου, τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ τον Σοφό και τον κύκλο του, και τελειώνει με τα μεγάλα ονόματα των τελευταίων μεσοβυζαντινών λογίων, λίγο πριν και λίγο μετά την τραγική διάλυση της αυτοκρατορίας το 1204. Αυτή είναι η επόμενη μεγάλη τομή στην πολιτική και την πνευματική ιστορία του Βυζαντίου.