Οι τέσσερες μελέτες που περιλαμβάνονται σ' αυτό το μικρό βιβλίο έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Γι' αυτό άλλωστε αποφασίστηκε και η συν-δημοσίευσή τους. Παρουσιάζουν και σχολιάζουν απεικονίσεις της Ζακύνθου, τόσο της πόλης όσο και, κυρίως, της υπαίθρου, καμωμένες από ξένους επισκέπτες που βρέθηκαν στο νησί στη διάρκεια του 19ου αι. Είναι ακόμη η εποχή που το μολύβι του αρχιτέκτονα ή ο χρωστήρας του ζωγράφου είναι τα μόνα μέσα που επιτρέπουν την απεικόνιση του φυσικού χώρου, προτού τα αντικαταστήσει η φωτογραφία, προς τα μέσα πια του ιδίου αυτού αιώνα.

Έτσι εμείς μπορούμε σήμερα να (ξανά)δούμε γνωστές απόψεις της Ζακύνθου, ή και δύσκολα προσδιορίσιμα σημεία του τοπίου του νησιού, να απολαύσουμε τα ζακυνθινά κυπαρίσσια, τους φοίνικες, τα λιόφυτα και τα άλλα δέντρα που στολίζουν το νησί μας, να δούμε χαμένες πια εικόνες, ή να διαπιστώσουμε απίστευτες επιμονές, να συγκρίνουμε το χθες με το σήμερα και να χαθούμε στους δρόμους της αναπόλησης και του ονείρου.

Αν κάτι κοινό αναδύεται μέσα από αυτές τις εικόνες, θα έλεγα πως είναι ένα αίσθημα γαλήνης και ηρεμίας, ίσως το ίδιο που πιστεύω πως ένοιωσαν και οι επισκέπτες μας και που τους ώθησε να προσπαθήσουν να το κατακτήσουν και να το αποδώσουν με τα σχέδια τους.

Από τις δημοσιευόμενες μελέτες η δεύτερη και η τρίτη έχουν ξαναδημοσιευθεί σε ζακυνθινού περιεχομένου έντυπα. Και ευχαριστώ τους κ.κ. Διονύση Βίτσο και Διονύση Μουσμούτη που ευχαρίστως μου έδωσαν την άδεια της αναδημοσίευσης. Η πρώτη μελέτη έχει ανακοινωθεί στο Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας που είχε οργανώσει το Κέντρο Μελετών Ιονίου το Μάιο του 2000 στην Κέρκυρα, του οποίου όμως τα Πρακτικά δεν έχουν μέχρι σήμερα εκδοθεί, και θα πρέπει συνεπώς να θεωρηθεί πρακτικά ανέκδοτη. Και οι τρεις αυτές μελέτες δημοσιεύονται με τη μορφή της αρχικής τους παρουσίασης, χωρίς καμία μεταγενέστερη προσθήκη. Η τέταρτη μελέτη δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά.

(από τον πρόλογο του συγγραφέα)