Όταν άρχισε να πνέει ο άνεμος της ελευθερίας για τους Έλληνες μετά την επανάσταση του 1821, σύντομα έγινε αισθητή η ανάγκη διάσωσης των μνημείων, ιδιαίτερα των κινητών, όσων είχαν απομείνει από τις αρπαγές και βρίσκονταν σκόρπια σε κάθε γωνιά του ελληνικού εδάφους. Έτσι ιδρύεται το πρώτο μουσείο το 1829 στην Αίγινα, την πρώτη πρωτεύουσα του ελεύθερου ελληνικού κράτους, όπου συγκεντρώθηκαν κατά κύριο λόγο γλυπτά. Μετά, όμως, από τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα και καθώς τα ευρήματα αυξάνονταν, ιδρύθηκε το Κεντρικόν Αρχαιολογικόν Μουσείον το 1834, το οποίο στεγάστηκε προσωρινά στο ναό του Ηφαίστου, το λεγόμενο Θησείο.
Η ραγδαία, ωστόσο, αύξηση του αριθμού των ευρημάτων που ήλθαν στο φως απότ ις ανασκαφές, κυρίως της Αρχαιολογικής Εταιρείας, έκανε επιτακτική την ανάγκη ανέγερσης ενός μεγάλου οικοδομήματος. [...]

(από τον πρόλογο, Νικόλαος Καλτσάς)