Γιατί αυτή η επίμονη φωτογράφιση; Πεθαίνουν τα θερινά σινεμά; Θέλει συζήτηση, αφού αρκετοί από αυτούς τους χώρους υπάρχουν και λειτουργούν και κάποιοι νέοι στήθηκαν τα τελευταία χρόνια μέσα στη γενικότερη κρίση του κινηματογραφικού θεάματος, αλλά και την αντίστοιχη κρίση ολόκληρης της οικονομίας και της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας. Όταν είδα τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, κατάλαβα πως οι δυο δημιουργοί φωτογράφισαν το θάνατο του φαινομένου, είτε επήλθε είτε όχι· και αν όχι, τον σκηνοθέτησαν. Φαίνεται πως τα θερινά σινεμά συμμερίστηκαν την κοινή μοίρα όλων των λαϊκών πολιτιστικών πραγμάτων, από τον Καραγκιόζη και το ρεμπέτικο ως το λαϊκό μας κινηματογράφο, ως και το δημοτικό τραγούδι ακόμα, που περνάνε τρεις φάσεις: Στην πρώτη τυγχάνουν ευρύτατης λαϊκής αποδοχής, ενώ η ακαδημαϊκή κοινότητα και οι διανοούμενοι αδιαφορούν γι' αυτά ή τα χλευάζουν. Στη δεύτερη σημειώνεται μια κάμψη και τα εν λόγω φαινόμενα δεν έχουν πια τη λαϊκή αποδοχή που τα καθιέρωσε. Κάπου εκεί αρχίζει η τρίτη φάση, όπου τα ανακαλύπτουν οι διανοούμενοι, τα αναγνωρίζουν ως κεφάλαια του λαϊκού μας πολιτισμού και αρχίζουν τα αφιερώματα, οι μελέτες και οι τιμητικές των διασωθέντων. Για τους δύο φωτογράφους οι θερινοί κινηματογράφοι δεν είναι πια αυτό που ήταν ως τα μέσα της δεκαετίας του 1970, δηλαδή χώροι στους οποίους συνέρρεαν λαϊκά στρώματα και με ελάχιστο αντίτιμο απολάμβαναν θέαμα, έξοδο, αναψυχή, αγιόκλημα, γιασεμί και πολύχρωμα γεράνια. Όλα εδώ περιορίστηκαν στην γκάμα του άσπρου-μαύρου και στην αισθητική της φωτοσκιάς. Προβλήθηκε η αφαίρεση και η σκιά της ερήμωσης, το τοπίο που κουβαλάει ιστορική βουή και μνήμες, ένα τοπίο άγνωστο ακόμα και σε αυτούς που το βίωσαν επίμονα από τον πόλεμο και μετά. Αυτό δίνει και το στίγμα του φωτογράφου που δεν καταγράφει μια εικόνα, όπως είναι, αλλά αναζητά την οπτική γωνία που επισημαίνει, προφητεύει, αν θέλετε, ένα άλλο καθεστώς. Εδώ, της "μετά θάνατον ζωής" ενός εντυπωσιακού και μοναδικού φαινομένου στην παγκόσμια κινηματογραφική ιστορία: τα ελληνικά θερινά σινεμά μετά την ακμή και την παρακμή τους. Για τους δύο φωτογράφους το φαινόμενο πέρασε στην περιοχή της μνήμης.

Γιάννης Σολδάτος