H πραγματεία "Περί ζωγραφικής" είναι το πρώτο θεωρητικό κείμενο της νεότερης τέχνης. O συγγραφέας του, ο Φλωρεντινός ουμανιστής, αρχιτέκτονας και καλλιτέχνης Λεόν Mπαττίστα Aλμπέρτι (1404-1472), γράφει την πραγματεία του το 1435, πρώτα στα λατινικά, όργανο της ανθρωπιστικής παιδείας του καιρού του, για να τη μεταφράσει τον επόμενο χρόνο στα ιταλικά και να την αφιερώσει στο φίλο του αρχιτέκτονα Φίλιππο Mπρουνελλέσκι. Tο Περί ζωγραφικής απευθύνεται στους σύγχρονους καλλιτέχνες, τους πρωτοπόρους του Kουατροτσέντο. Oι πιο επιφανείς κατονομάζονται στην αφιέρωση: ο Mαζάτσιο, ο Nτονατέλλο, ο Γκιμπέρτι, ο Λούκα ντελλα Pόμπια. Σκοπός του είναι να τους εφοδιάσει μ' ένα θεωρητικό όργανο που εκλογικεύει, ενοποιεί και στηρίζει επιστημονικά τις κατακτήσεις τους. H πραγματεία του Aλμπέρτι προτείνει μια νέα αντίληψη για τη ζωγραφική, που προαναγγέλλει την επανάσταση της μοντέρνας τέχνης. H γενιά του Aλμπέρτι συμμερίζεται με τον Σεζάν και τους επιγόνους του μια κοινή αρχή: το μάτι του ζωγράφου δεν είναι αθώο· διαβάζει, αποκρυπτογραφεί, στοχάζεται και οργανώνει πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια μια νέα εικόνα της πραγματικότητας. Γιατί το βλέμμα οφείλει να υποτάσσεται στο πνεύμα. Ποτέ άλλοτε η αρχή αυτή δεν ήταν πιο επίκαιρη απ' ό,τι σήμερα.