Μαθητριούλα της Ε΄ Δημοτικού ήμουν, όταν διάβασα στο περιοδικό "Ελληνόπουλο, θησαυρός των παιδιών", για την Πανώρια Χατζηκώστα και τη Σάββαινα. Θυμάμαι πόσο συγκινήθηκα!... Αργότερα έμαθα για την Τασούλα Κουρκουμέλη και την Κωνσταντίνα απ' τη Σαμοθράκη.

Πολλές γυναίκες θυσιάστηκαν με τα παιδιά τους κι έγιναν ολοκαύτωμα. Εμείς ξέρουμε μόνο το Ζάλογγο και τις Ναουσαίες.

Πραγματικά η πατρίδα μας μαρτύρησε και μάτωσε απ' τη μια άκρη ως την άλλη. Αν αποφασίζαμε να στήσουμε μνημείο για την κάθε περίπτωση, θα γέμιζε ο τόπος. Δεν θα είχαμε που να σταθούμε.

Έγραψαν για αρκετές περιπτώσεις κι άλλοι πολλοί, αξιόλογοι ιστορικοί και μάλιστα γυναίκες: Σωτηρία Αλιμπέρτη και Κούλα Ξηραδάκη. Μόνο που δεν έγραψαν για όλες τις γυναίκες.

Η δική μου έρευνα περιορίστηκε στην προσφορά των γυναικών κατά την περίοδο του ξεσηκωμού. Ανακάλυψα κι άλλες.

Προσπάθησα να βρω, όσες μπορούσα, περισσότερες αγωνίστριες. Είμαι σίγουρη πως υπάρχουν ακόμη μερικές. Στο μέλλον θα γραφτούν πάλι τέτοιες μελέτες, με περισσότερα στοιχεία, μόνο που εγώ δε θα ζω να τις διαβάσω.