Ο Σωκράτης γεννήθηκε το 470 π.Χ., στην Αθήνα στο δήμο της Αλωπεκής, από εύπορη οικογένεια. Ήταν γιός της μαίας Φαιναρέτης και του μαρμαρογλύπτη Σωφρονίσκου. Τα νεανικά του χρόνια τα πέρασε εργαζόμενος με τον πατέρα του στο μαρμαράδικο και πιθανότατα μερικά μάρμαρα της Ακρόπολης να είχαν περάσει από τα χέρια του αφού ο πατέρας του υπήρξε ένας από τους εργολάβους που έκτισαν τον Παρθενώνα.

Ασχολήθηκε αρχικά με τις φυσικές επιστήμες, μετά όμως ακολούθησε το δικό του δρόμο και αφιέρωσε τη ζωή του στον άνθρωπο να βελτιώσει τον εσωτερικό του κόσμο. Δίδασκε όπου έβρισκε. Ακροατές είχε σε όλη την Αθήνα και ποτέ δεν έπαιρνε αμοιβή, ούτε από τους πλουσίους. Σύντομα μαζεύτηκαν γύρω του τα παιδιά των αριστοκρατικών οικογενειών και έγιναν οι μόνιμοι μαθητές του.

Συνήθιζε να λέει ότι είχε ένα δαιμόνιο που τον καθοδηγούσε και ήταν συνέχεια μαζί του για να τον αποτρέπει από κάτι που επρόκειτο να κάνει, ενώ ουδέποτε τον προέτρεπε.
Πολλές φορές συγκρούστηκε με τους σοφιστές και άλλους φιλοσόφους και έγινε διάσημος στην Αθήνα σαν ο πιο σοφός. Τελικά, καταδικάστηκε σε θάνατο από την πολιτεία με την κατηγορία ότι εισάγει καινά δαιμόνια καταργώντας τους παλιούς θεούς και διαφθείρει τους νέους με τη διδασκαλία του.

Οι φίλοι του αγωνίστηκαν να τον πείσουν να δραπετεύσει από τη φυλακή για να σωθεί, εκείνος όμως αρνήθηκε να το πράξει. Προτίμησε να πειθαρχήσει στους νόμους της πατρίδας του και να καταπιεί το κώνιον. Ήταν τότε εβδομήντα χρόνων.