Σε μια πλαγιά του Ελικώνα, που ο αρχαίος μύθος θέλει να είναι ένα καλοκάγαθο παλικάρι που οι θεοί μεταμόρφωσαν σε βουνό, εδώ και μια χιλιετία το μοναστήρι του Οσίου Λουκά σημαδεύει αδιάλειπτα το τοπίο. Στο βουνό που κατοικούσε ο Απόλλωνας και η αρχαία λατρεία τοποθετούσε το ιερό των εννέα "Ελικωνιάδων Μουσών", προστάτιδων των τεχνών και των γραμμάτων, η χριστιανική πίστη με ευλάβεια ανήγειρε ένα επιβλητικό μοναστηριακό συγκρότημα μοναδικής αισθητικής αξίας. Η σπουδαιότητά του ως κορυφαίου εκκλησιαστικού δημιουργήματος της μεσοβυζαντινής περιόδου αναγνωρίστηκε από την Unesco, η οποία το 1990 το συμπεριέλαβε στη λίστα των μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η μελέτη της ιστορίας του, της αρχιτεκτονικής εξέλιξης και των θαυμάσια διασωζόμενων ψηφιδωτών και αγιογραφιών του αποτελεί βασικό κεφάλαιο κάθε βιβλίου που αναφέρεται στον βυζαντινό πολιτισμό και την τέχνη που αυτός ανέδειξε. Η γνωριμία μας με το μοναστήρι του Οσίου Λουκά αποτελεί μια πρόκληση να προσεγγίσουμε πτυχές της ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης, η οποία πέτυχε να υλοποιήσει στον χώρο και τον χρόνο μια μοναδική πρόταση ζωής, για τη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Αντώνιος Δικαίος