Η ζωή του Ιωάννη Μεταξά ακολούθησε ένα δρόμο παράλληλο με την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους. Από τον ατυχή ελληνοτουρκικό Θεσσαλικό Πόλεμο μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε μια σημαντική φυσιογνωμία που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ιστορία του τόπου, περίπου όλο το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς την πολιτεία του Μεταξά ισορροπώντας ανάμεσα στη δαιμονοποίηση και την αγιογραφία, όταν ο δικτάτορας της 4ης Αυγούστου μπορεί να παρασύρει προς το πρώτο, και ο πρωθυπουργός που είπε "Όχι" στο ιταλικό τελεσίγραφο, προς το δεύτερο.
Για πρώτη φορά ο Παναγιώτης Βατικιώτης προσπάθησε να γράψει, με τη σχετική, όπως παραδέχεται, αμεροληψία που του επέβαλλε η ακαδημαϊκή του ιδιότητα, και βασισμένος σε ελληνικές κυρίως πηγές, την πολιτική βιογραφία του Ιωάννη Μεταξά, δίνοντας έμφαση στα πρώτα χρόνια της ζωής του στρατιωτικού και πολιτικού Μεταξά και φωτίζοντας έτσι τις λιγότερο γνωστές πτυχές του. Δεν εξετάζει το Καθεστώς της 4ης Αυγούστου απλώς σαν ένα φασιστικό ή έστω αντιδημοκρατικό επεισόδιο στη μακρόχρονη κοινοβουλευτική ιστορία του τόπου. Όπως σημειώνει, το ότι ο Μεταξάς έχει καταγραφεί σαν μια αμφιλεγόμενη και μη λαοφιλής προσωπικότητα στην πολιτική συνείδηση και εμπειρία του μέσου σύγχρονου Έλληνα ίσως εξηγεί και την εντυπωσιακή έλλειψη, μέχρι πολύ πρόσφατα, σοβαρών μελετών γι' αυτών. Εξήντα τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Ιωάννη Μεταξά, ίσως ήρθε η στιγμή για μια ψύχραιμη διερεύνηση της προσωπικότητας και του έργου του.