Ο τόμος αυτός συμπληρώνει την βασική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας κατά τους δύο πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας, εικόνα που μας την έδωσε ο προηγούμενος: εξετάζει κυρίως τις θρησκευτικές ζυμώσεις, που άρχισαν να παρατηρούνται μέσα στις ελληνικές χώρες ύστερ' από τις απηχήσεις της Μεταρρυθμίσεως και Αντιμεταρρυθμίσεως, και εξιστορεί τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων εναντίον των κατακτητών μεταξύ 1453-1669. Η προέκταση αυτή των ερευνών θα μας επιτρέψη όχι μόνο να επιμείνουμε σε ορισμένα προβλήματα του νεοελληνικού κόσμου που είχαμε ως τώρα εξετάσει, αλλά θα μας φέρη εμπρός και σε πολλά νέα, θα μας γνωρίση νέες όψεις από την πολύπτυχη ιστορία ενός έθνους, που επί αιώνες είχε ηγετική θέση στην ΝΑ Ευρώπη και γενικά στην Εγγύς Ανατολή . Θα διαπιστώσουμε ακόμη μια φορά, με νέα στοιχεία, ότι οι σκοτεινοί πρώτοι αιώνες της τουρκοκρατίας -έστω και αν φαίνωνται μακρινοί- είναι πολύ σημαντικοί για την εξέλιξη και διαμόρφωση του ελληνικού λαού. [...]

(από την εισαγωγή του βιβλίου)