Ένας επιστήμονας -πολιτολόγος, κοινωνιολόγος- με βαθειά γνώση του θέματος και αυστηρό σύστημα, αναλαβαίνει την μεγαλεπίβολη προσπάθεια ν' αποδείξει σε ποιο βαθμό ο μαρξισμός, σα θεωρητικό οικοδόμημα, αλλά και σαν κινητήρια δύναμη ισχυρών ιστορικών κινημάτων, επέδρασε προωθητικά ή ανασταλτικά στις σοσιαλιστικές προσπάθειες για την αλλαγή της κοινωνίας. Οι αντιφάσεις στη θεωρία και την πράξη του σοσιαλισμού που τον συνοδεύουν στην πορεία του μέσα στην ιστορία αποδίδονται απ' τον συγγραφέα στις θεωρίες του Μαρξ. Ο Λέζερ προσπαθεί ν' αποδείξει με την εργασία του την αντιθετική θέση μαρξισμού και σοσιαλισμού (στην υπηρεσία του οποίου τάχθηκε και εξακολουθεί να βρίσκεται ακόμη ο πρώτος) και ευνοεί και τους δυο όχι σαν έτοιμο σύστημα, αλλά σα μια ενότητα αντιθέσεων που κάθε φορά χρειάζεται μια νέα επεξεργασία.

Αυτή η αντιπαράθεση μαρξισμού και σοσιαλισμού οδηγεί τελικά στο ερώτημα, αν η μερική αποτυχία και η μη επαλήθευση των μαρξιστικών προβλέψεων και προσδοκιών ήταν αναπόφευκτη κι αν η μαρξιστική παραλλαγή του σοσιαλισμού έφτασε στο τέλος της και έχει κανταντήσει δίχως περιεχόμενο. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ένα αποφασιστικό όχι. Γιατί μόνο το γεγονός ότι δεν εκπληρώθηκαν σύμφωνα με το πρόγραμμα οι προσδοκίες του Μαρξ δε σημαίνει καθόλου την αναίρεση του σοσιαλισμού σαν τέτοιου. Αν ξεκινά κανείς από μια αυστηρά ντετερμινιστική άποψη, το πρόβλημα της πραγματοποίησης του σοσιαλισμού δεν έχει λυθεί από την ιστορική εμπειρία ούτε θεωρητικά, ούτε πρακτικά, αλλά προβάλλεται για πρώτη φορά και παραδίνεται για λύση.

Κατά τον Λέζερ, από την ιστορία έχει άναιρεθή μόνο το ντετερμινιστικό στοιχείο του μαρξισμού, αλλά όχι και η σοσιαλιστική προσδοκία που περιέχεται σ' αυτόν. Με τον τρόπο αυτό οι συλλογισμοί του Λέζερ ξεπερνούν την απλή ανάλυση του παρελθόντος και προχωρούν σε μια επιδοκιμασία του μέλλοντος, γιατί αυτό που δεν έχει εξελίχθη κατά τρόπο αναπόφευκτο δεν μπορεί και να μη διευθετηθεί και να παραμείνει ανεπανόρθωτο. [...]