Ο ακάματος φιλόλογος Αθανάσιος Χρ. Σακαλής μας έδωσε έναν έκτο τόμο συγγραφικής εργασίας υπερτετρακοσίων σελίδων. Ο συγγραφέας εξετάζει υπερχίλια μακεδόνικα ονόματα και τα αντιστοίχισε με αντίστοιχα Ελλήνων από άλλες Ελληνικές περιοχές με σαφή πρόθεση και με ικανοποιητικότατο αποτέλεσμα να εξαίρει την -αμφισβητημένη κάποτε- Ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων. Έχουμε στα χέρια μας ένα πολύ χρήσιμο λεξικό ονομάτων επεξεργασμένων με τριαδικό σχήμα: προηγούνται τα ιστορικά στοιχεία που συνδέονται με κάθε όνομα, ακολουθούν τα αντίστοιχα για παράλληλα ονόματα από άλλες ελληνικές περιοχές και τα λήμματα κλείνουν με πολύ χρήσιμες ετυμολογήσεις τους. Ο συγγραφέας στον πρόλογο της πολυσέλιδης έρευνάς του συνοψίζει τις παρατηρήσεις του: επισημαίνει ότι πολλά από τα ονόματα αυτά είναι δηλωτικά πολεμικών αρετών και πολλά δείχνουν θεοσέβεια. Άλλα δηλώνουν ρητορική ικανότητα ή σύνεση και πολλά κοινωνική προσφορά. Άλλα δείχνουν φιλική σχέση με ανθρώπους ή με ζώα (κυρίως άλογα), πολλά άλλα σωματικά, ψυχικά, επαγγελματικά ή καταγωγής χαρακτηριστικά.Τέλος, ένας μεγάλος αριθμός ονομάτων δηλώνει πείραγμα, σκώμμα ή ονειδισμό. Ο συγγραφέας αναφέρει τις πηγές απ' όπου αντλεί τα επιμέρους στοιχεία του υλικού, που παραθέτει και δίνει πλούσια βιβλιογραφία (ίσως όχι κατά περιπτώσεις με συγκεκριμένες λεπτομέρειες καταχωρημένη) για ό,τι τον απασχόλησε για πολλά χρόνια. Μιλά και ο ίδιος με μεγάλη σεμνότητα για το πολύμοχθο έργο του, αλλά αψευδής μάρτυρας του μεγάλου κόπου του είναι το ίδιο το έργο του. Με επιστημονική ευσυνειδησία δε θεωρεί (κι ας είναι συνήθως) οριστική την καταγραφή του. Και εύχεται ακόμη συνεχιστές του να διευρύνουν το πλαίσιο της έρευνάς του και να προτείνουν προσφορότερες ετυμολογήσεις, αφού λέει (και προσυπογράφω την άποψη του) ότι η ετυμολόγηση είναι έργο δύσκολο. Ένα βιβλίο σαν κι αυτό δεν πρέπει να λείπει τουλάχιστον από δημόσιες βιβλιοθήκες. Ο Αθανάσιος Χρ. Σακαλής, συνδυάζοντας φιλολογικές και ιστορικές παρατηρήσεις, έχει προσφέρει πολλά για τη γνωριμία του Μακεδόνικου Ελληνισμού.

Θ. Μαυρόπουλος, Φιλόλογος