Η παραχώρηση της Θάσου στον ηγεμόνα της Αιγύπτου, Μεχμέτ Αλή, το έτος 1813, και η φιλική διάθεση που επέδειξε αυτός για τα ευεργετήματα που δέχτηκε από τους Θασίους, κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ήταν ανέλπιστο δώρο Θεού, που δημιούργησε μια όαση ελευθερίας και ασφάλειας σε έναν λαό υπόδουλο και ταπεινωμένο. Αυτό το πολιτικό πλαίσιο διαμόρφωσε μία αξιοζήλευτη αυτοδιοίκηση τόσο σε επίπεδο κοινοτήτων όσο και στο επίπεδο μιας ευρύτερης "ομόσπονδης" θεσμικής αρχής, στην οποία εκπροσωπούνταν όλες οι τοπικές κοινωνίες της Θάσου. Το γεγονός αυτό αποτυπώθηκε και στον τρόπο οργάνωσης της Εκπαίδευσης, αφού διαμορφώθηκε ένα εκπαιδευτικό σύστημα οργανωμένο μεν σε επίπεδο κοινοτήτων, αλλά υπό την εποπτεία και υποστήριξη ευρύτερων εκπαιδευτικών και πολιτικών φορέων του νησιού.

Στο βιβλίο αυτό γίνεται μια προσπάθεια ανάδειξης της εκπαιδευτικής δραστηριότητας μιας περιοχής, που αποτελεί μοναδική εξαίρεση στο χώρο της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας, για τον τρόπο της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής της οργάνωσης, αφού η Θάσος ήταν μια περιοχή που τελούσε υπό χαλαρή αιγυπτιακή διοίκηση, κατά το μεγαλύτερο μέρος της χρονικής περιόδου που εξετάζεται και κατοικούνταν από αμιγή ελληνορθόδοξο πληθυσμό. Αναλυτικότερα, γίνεται εκτενής αναφορά στους Φιλεκπαιδευτικούς Συλλόγους του νησιού και στην καθοριστική συμβολή τους στην εκπαιδευτική αναγέννηση του τόπου, στα σχολικά κτήρια που λειτούργησαν, στους/στις μαθητές/τριες που φοίτησαν και στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, καθώς και στους εκπαιδευτικούς που δίδαξαν, με ιδιαίτερη έμφαση σε εργασιακά και διδακτικά ζητήματα.