Μετά τη συλλογή διηγημάτων "Ο καρδιακός και τα νοσταλγημένα", η νουβέλα με τον τίτλο "Ένας προσκυνητής διαβαίνει" είναι το δεύτερο πεζογραφικό έργο του Σωτήρη Παλαιολόγου (1926-1948) που εκδίδεται από το πλούσιο ανέκδοτο συγγραφικό του έργο.

Υπό μορφή ημερολογίου, ένας νέος με ιδιαίτερο ψυχισμό περιγράφει την πνευματική σχέση με τη γυναίκα των ονείρων του, όπως εξελίσσεται στη σκέψη του μετά τη φυγή από το χωριό εξαιτίας της επιλογής της αγαπημένης να αποκατασταθεί με ένα σύζυγο μεγαλύτερης ηλικίας.

Η θρησκευτικότητα, η αφοσίωση, η απόλυτη πίστη στον πρώτο και μοναδικό πλατωνικό έρωτα, η συνειδητή απομάκρυνση από τις μικροχαρές της καθημερινότητας, η έκφραση της δημιουργικότητας μέσω της Τέχνης, η προσπάθεια εξέλιξης της προσωπικότητας αποκλειστικά μέσα από πνευματικούς και μοναχικούς δρόμους, ο σεβασμός και η απόλυτη προσήλωση σε απαράβατους ηθικούς κανόνες αποτυπώνονται σ' ένα κείμενο που γράφτηκε το 1945 από τον δεκαεννιάχρονο τότε συγγραφέα, υπό την επήρεια της γνώσης του επερχόμενου τέλους της ζωής του, εξαιτίας μιας ανίατης καρδιοπάθειας.

Η νουβέλα, με την ιδιαίτερη και πλούσια γλώσσα του Παλαιολόγου, εξακολουθεί να διαβάζεται με ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα, καθώς το ευανάγνωστο και νοσταλγικό κείμενο αποκτά ένα διαφορετικό νόημα στη σύγχρονη, αδιέξοδη και αντιπνευματική εποχή μας.

"Μ"