Η Ψυχολογία γεννήθηκε από τη Φιλοσοφία. Ακόμη και ο όρος "ψυχή" είναι φιλοσοφικός. Πριν από έναν αιώνα τέθηκαν οι βάσεις της Βιολογικής Ψυχολογίας. Η μελέτη της σκέψης, της γνώσης, της συμπεριφοράς, των αισθημάτων και κάθε πτυχής του "νοητικού apparatus" διεξάγεται πλέον σε συνάφεια με τον κοινό οργανικό τους παρονομαστή, τον εγκεφαλικό ιστό. Και η Ψυχολογία έχει αναχθεί σε θετική επιστήμη.

Πρωτεργάτης στη διαλεύκανση της υφής του νευρικού συστήματος ήταν ο Ραμόν υ Καχάλ. Με τη μεθοδικότητά του τεκμηρίωσε την αυτονομία του νευρικού κυττάρου και τη φυσική απόληξη των νευρικών ινών. Από το μικροσκόπιό του γεννήθηκε η σύγχρονη Νευροβιολογία.

Ο τόμος αυτός είναι ένα απάνθισμα δέκα κειμένων του Καχάλ για την Ψυχολογία υπό την ευρύτερή της έννοια. Με διαίσθηση και παρρησία, πραγματεύεται τη φύση της συγγραφής και τη σχέση των συγκινήσεων με το δράμα και την κωμωδία ως ποιητικές τεχνοτροπίες· αναλύει την ψυχογένεση του Δον Κιχώτη και προσφέρει ένα φρέσκο όραμα για μια επιστημονική παιδεία με χαρακτήρα ευγένειας και ανθρωπισμού· αναζητεί μια συνολική ψυχολογία στη βάση της μορφολογίας του φλοιού των εγκεφαλικών ημισφαιρίων· προσεγγίζει την ερμηνεία των ονείρων νευροανατομικά· εκθέτει αυτοβιογραφικές εμπειρίες· σχολιάζει ζητήματα επιστημονικής φιλοσοφίας και τη σχέση της κοινωνιολογίας με τις φυσικές επιστήμες.

Η ιστορία της επιστήμης μάς διδάσκει πώς δεδομένα, που παρέμεναν αδρανή ή άψυχα σε έναν συγκεκριμένο περίγυρο, μπορεί κάποια στιγμή να τα αδράξει ένα ισχυρό πνεύμα και να τα χρησιμοποιήσει ως πολιορκητικό κριό που θα ανοίξει πύλες νέας γνώσης. Δεν θα μπορούσαν άραγε και οι αναδιφήσεις του Καχάλ, με τις ρίζες τους στη χρυσή εποχή του επιστημονικού πολιτισμού που πραγματώθηκε ανάμεσα στην εργαστηριακή επανάσταση του 1860 και τη δεκαετία του '30, να κεντρίσουν νέες ανακαλύψεις από τους νεώτερους αποδέκτες τους;