Είναι ιστορικά παραδεδεγμένο ότι το "Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ" του Δημήτρη Γληνού και "ο Λόγος στη Λαμία" του Άρη Βελουχιώτη αποτελούν τα δύο κορυφαία ντοκουμέντα που στοιχειοθετούν την κιβωτό μνήμης της εποποιίας 1940-'45, δεύτερης εφόδου των Ελλήνων στους ουρανούς μετά το 1821, στα ζοφερά χρόνια της γερμανικής Κατοχής.
Αν και πρόκειται για δύο διαφορετικά κείμενα - προγραμματική διακήρυξη ενός πανεθνικού - παλλαϊκού μετώπου το πρώτο, ομιλία στους πολίτες της Λαμίας το δεύτερο, επιβεβαιώνουν την εκτίμηση ότι η ηγεσία του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος, υπεράσπιζε τους ίδιους αξιακούς τόπους. Και είναι αυτή η αφετηριακή βάση που τους οδηγεί στις εξόχως αποκαλυπτικές και καίριες διαπιστώσεις σχετικά με το ρόλο του ξένου παράγοντα (των Ευρωπαϊκών «αρχοντολαών») και των ντόπιων συνεργατών τους στην εγκαθίδρυση και επιβολή της «Νέας Τάξης».
Τα συμπεράσματά τους είναι σαφή. Ο ετεροκαθορισμός, ο μεταπρατισμός και η εθελοδουλεία αποτελούν βασικές διαχρονικές πληγές για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Η στήριξη στις δικές μας δυνάμεις είναι αυτό που χρειάζεται και απαιτείται. Η ανολοκλήρωτη επανάσταση του 1821 καθιστά επιτακτική την ανάγκη ολοκλήρωσης των στόχων για Εθνική Ανεξαρτησία - Δημοκρατία - Κοινωνική Δικαιοσύνη. Το καθήκον αυτό δεν μπορεί να το φέρει σε πέρας ο παλιός κόσμος, αλλά ο Νέος που οραματίζεται μια νέα Ελλάδα και είναι αποφασισμένος να παλέψει γι' αυτήν.
Η συστηματική ανάγνωση των κειμένων μας αποκαλύπτει ότι οι δύο ηγέτες γίνονται κομιστές μιας νέας πρωτόγνωρης για τα ελληνικά πολιτικά δεδομένα πρότασης. Ερχόμενοι σε ευθεία σύγκρουση με το κυρίαρχο μεταπρατικό πνεύμα, κατορθώνουν να συγκροτήσουν ένα ξεχωριστής ιθαγένειας σύστημα αρχών και αξιών με σαφή πατριωτικό, δημοκρατικό, κοινωνικό και ουμανιστικό προσανατολισμό.

Και είναι αυτά τα στοιχεία που καθιστούν τα κείμενα αυτά, όχι απλά ντοκουμέντα ενός πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος, αλλά κείμενα παρόντος και μέλλοντος· ορόσημα και οδόσημα στον μακρύ αγώνα του ελληνικού λαού για την κατάκτηση της ανεξαρτησίας και της αυτεξουσιότητάς του.