Η Μαρία Νικολοπούλου σπούδασε Φιλολογία στο Παν/μιο Αθηνών και απέκτησε μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο στη Νεοελληνική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (King's College.) Η διατριβή της έχει τίτλο «Ο λόγος της μαρτυρίας στη νεοελληνική πεζογραφία, 1924-1994» και εξετάζει πώς τα λογοτεχνικά κείμενα μεταπλάθουν την ιστορική εμπειρία. Έχει ασχοληθεί με αρκετά κείμενα με θέμα τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και τη Μικρασιατική Καταστροφή, διερευνώντας πώς συμμετέχουν στη διαμόρφωση της μνήμης των ιστορικών γεγονότων. Τα θεωρητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την πρόσληψη, τη λογοτεχνία ως είδος λόγου που διαμορφώνει τη μνήμη, και την αλληλεπίδραση των ειδών λόγου στα πλαίσια του μεταμοντέρνου, το ρόλο του τύπου στην ιστορία των ιδεών. Η συμμετοχή της στο ερευνητικό πρόγραμμα «Η εικαστική και λογοτεχνική παρουσία των γυναικών στα περιοδικά λόγου και τέχνης 1900-1940» στρέφει τα ενδιαφέροντά της στην πρόσληψη της γυναικείας λογοτεχνικής παραγωγής καθώς και σε γυναίκες συγγραφείς που περιλαμβάνονται ή αποσιωπούνται από το λογοτεχνικό κανόνα. Διδάσκει Νεοελληνική και Ευρωπαϊκή λογοτεχνία στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών (407/80) και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (μέλος Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού).