Ο Γιάννης Τζανής γεννήθηκε το 1943 στη Γερακαρού Θεσσαλονίκης από γονείς αγρότες, πρόσφυγες Μικρασιάτες. Από το 1952 ζει στη Θεσσαλονίκη. Είναι έγγαμος με τη φιλόλογο Μαρία Αγοραστού και έχουν δυο παιδιά (Παναγιώτα, Γιώργος) και μια εγγονή (Μαρία). Σπούδασε φιλολογία και είναι Διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Διετέλεσε Διευθυντής σχολείων, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων, Υποδιευθυντής και αναπληρωτής Διευθυντής Περιφερειακού Επιμορφωτικού Κέντρου (Π.Ε.Κ.), Προϊστάμενος Επιστημονικής Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Κεντρικής Μακεδονίας και Αναπληρωτής του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας. Δίδαξε στη Φιλοσοφική Σχολή A.Π.Θ. και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Διετέλεσε μέλος Επιτροπής Κρίσης Διδακτικών βιβλίων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, του Συμβουλίου Επιλογής Σχολικών Συμβούλων του Υπουργείου Παιδείας και της Επιτροπής Ονοματοθεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Είναι μέλος της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (για τα έτη 2012 και 2013), Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. "Φιλόλογος" και Υπεύθυνος του επιστημονικού περιοδικού "ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ" που εκδίδει ο σύλλογος, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, Γενικός Γραμματέας του Κέντρου Πολιτισμού και Βιβλίου Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας -Θράκης και μέλος της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας, της Εταιρείας Βυζαντινών Ερευνών, της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού "Φιλόλογος". Ήταν για δέκα χρόνια Υπεύθυνος Πολιτιστικής εκπομπής τηλεοπτικού καναλιού (παρουσίαση βιβλίων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών). Μέλος Κριτικών Επιτροπών σε αρκετούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Παρουσίασε το έργο πολλών λογοτεχνών με δημοσιεύσεις, εισηγήσεις, διαλέξεις και βιβλιοπαρουσιάσεις. Πήρε μέρος σε πολλά συνέδρια (επιστημονικά, παιδαγωγικά και λογοτεχνικά), σεμινάρια και ημερίδες ως μέλος της οργανωτικής επιτροπής, ως εισηγητής και ως σύνεδρος.Δημοσίευσε ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα, παραμύθια, μεταφράσεις, ανθολόγια, λιμπρέτα για μουσική, άρθρα, κριτικές, επιφυλλίδες, μελέτες για τη λογοτεχνία και την ιστορία και ιστορικούς χάρτες.Συνεργάστηκε με διάφορα λογοτεχνικά ή φιλολογικά περιοδικά και εφημερίδες ("Φιλόλογος", "Φιλολογική" "Παραφυάδα", "Υδρία", "Νέα Σύνορα", "Βορειοελλαδικά", "Φαέθων", "Αναζητήσεις", "Τριγώνιο", "Hπειρωτικά Γράμματα", "Μαθητής" "Foudulire", "Παρέμβαση", "Νέα Σκέψη", "Πνευματική ζωή" "Εύλογον" κ.ά.), με ηλεκτρονικά περιοδικά, διαδικτυακά μέσα και ιστοσελίδες. Πολλές εισηγήσεις και επιστημονικές μελέτες του βρίσκονται σε Πρακτικά Συνεδρίων, σε επιστημονικές Επετηρίδες, σε αφιερωματικούς τόμους και σε περιοδικά.Έχει εκδώσει 10 επιστημονικά βιβλία σχετικά με τη λογοτεχνία και την ιστορία, 10 ποιητικές συλλογές, 6 πεζογραφικά βιβλία (διηγήματα, μυθιστορήματα, παραμύθια) και 8 ανθολόγια μαθητικής ποίησης. Ασχολήθηκε συστηματικά με την ποίηση στη Μακεδονία και στη Θράκη κατά την αρχαία και βυζαντινή περίοδο και το 1997 δημοσιεύτηκαν από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας δύο ογκώδη βιβλία του (από 500 περίπου σελίδες) για τα αρχαία και βυζαντινά επιγράμματα στη Μακεδονία και στη Θράκη.Το 2007 σε συνεργασία με τον Πέτρο Μπέσπαρη δημοσίευσαν το ογκώδες βιβλιογραφικό έργο (712 σελίδες) "Η λογοτεχνική δημιουργία της Βόρειας Ελλάδας (1875 - 2007). Απόπειρα βιβλιογραφικής καταγραφής", μια μακροχρόνια μελέτη να καταγραφούν όλοι όσοι δημοσίευσαν λογοτεχνικά βιβλία (2300 περίπου λήμματα με βιογραφικό, εργογραφία και παραπομπές σε βιβλιογραφία).Ποιήματά του έχουν ανθολογηθεί σε διάφορες ανθολογίες και κάποια έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα σερβικά, στα ρουμανικά, στα αλβανικά και στα Ιταλικά. Χάρτες, μεταφράσεις και ποιήματά του βρίσκονται σε διδακτικά βιβλία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί (Νίκος Αστρινίδης, Λευτέρης Αερόπουλος, Καμπάνης Σαμαράς, Δημήτρης Θέμελης) και παρουσιάζονται σε συναυλίες.Έχει τιμηθεί με Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών της Τάξης των Γραμμάτων και Τεχνών το Δεκέμβριο του 2010 για το βιβλίο "Η λογοτεχνική δημιουργία της Βόρειας Ελλάδας 1875-2007: Απόπειρα βιβλιογραφικής καταγραφής" (γραμμένο μαζί με τον Μπέσπαρη Πέτρο), με Βραβείο Ποιητικού Διαγωνισμού της Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. (1974), Βραβείο του Α΄ Αλεξάνδρειου ποιητικού διαγωνισμού (1975), Πρώτο Βραβείο Ποίησης της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων και του Ιδρύματος Λαιμού (1989), Έπαινο του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (2004), Πρώτο Βραβείο του 2ου Φεστιβάλ Ποίησης Θεσσαλονίκης (2006), με Αριστείο του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας για τη συνολική πνευματική προσφορά του (1994) και με Αριστείο του Δήμου Καλαμαριάς (2001). Το 2004 το μυθιστόρημά του "Ο Ζηλωτής του ονείρου" ήταν στη Βραχεία Λίστα (5 καλύτερα βιβλία της χρονιάς) για τα βραβεία του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ. Για το έργο και την προσφορά του διατύπωσαν ευνοϊκές κριτικές (με δημοσιεύσεις ή επιστολές) κάποιοι από τους σημαντικότερους εκπροσώπους των γραμμάτων και της λογοτεχνίας μας και έγιναν αρκετές τιμητικές εκδηλώσεις από διάφορους φορείς.