Τυπικός Οθωμανός διανοούμενος, με μεγάλη θρησκευτική και φιλολογική μόρφωση για την εποχή του. Χάρη στο θείο του Αχμέτ, μεγάλο βεζύρη του σουλτάνου Μουράτ του Δ, ο Εβλιά Τσελεμπί ανατράφηκε και μορφώθηκε στο σουλτανικό περιβάλλον και στη συνέχεια ανέλαβε διάφορα θρησκευτικά και πολιτικά αξιώματα. Ο ίδιος ήταν χαφίζ δηλαδή αποστηθιστής του Κορανίου και είχε μελετήσει σε βάθος την αραβική και περσική λογοτεχνία. Είχε ακόρεστο πάθος για ταξίδια και περιηγήσεις και λόγω των διαφόρων υπουργημάτων και εμπιστευτικών αποστολών που του ανέθεταν κατά καιρούς κατάφερε να γυρίσει σχεδόν ολόκληρο τον γνωστό κόσμο. Ταξίδευε πάντα με μεγάλη συνοδεία κατά πως ταίριαζε σε οθωμανό ευπατρίδη και συνέλεγε κάθε δυνατή πληροφορία από τα μέρη που περνούσε. Ταξίδεψε από την Αίγυπτο μέχρι τη Σουηδία και όσα κατέγραψε κυκλοφόρησαν πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του με τον γενικό τίτλο ΣΕΓΙΑΧΑΤΝΑΜΕ (Οδοιπορικό). Θεωρείται ο μεγαλύτερος περιηγητής της ανατολής και το έργο του είναι πηγή για την ιστορία πολλών νεώτερων κρατών.