Οι ελληνο-αλβανικές σχέσεις με έχουν φέρει σε αμηχανία επί δεκαετίες. Και στις δύο χώρες, πολιτικοί παράγοντες έχουν πολύ καλά καταλάβει ότι υπάρχει μία ανάγκη για ομαλές, φιλικές σχέσεις. Και όμως, ενώ οι Έλληνες υπήρξαν πρόθυμοι να απλώσουν το χέρι της φιλίας, οι Αλβανοί παρέμειναν απρόθυμοι και καχύποπτοι για τις ελληνικές προθέσεις. Κύριος λόγος γι' αυτή την ανησυχία τους ήταν μια μεθοριακή περιοχή κάπου 6.000-7.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων που ονομάζεται "Βόρειος Ήπειρος" από τους Έλληνες και "Νότιος Αλβανία" από τους Αλβανούς. Αυτή η εδαφική έκταση παραχωρήθηκε στην Αλβανία για να εξασφαλίσει ένα ανεξάρτητο και βιώσιμο κράτος. Το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας που ενσωμάτωσε αυτή τη ρύθμιση επικυρώθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1913 από το Συνέδριο των Πρεσβευτών των Μεγάλων Δυνάμεων. Αυτή η διαίρεση της Ηπείρου εξαγρίωσε τους Ελληνες και από τις δύο πλευρές (του βορρά και του νότου) γιατί αυτοί θεωρούσαν ολόκληρη την Ηπειρο ως τμήμα της Ελλάδος από την αρχαιότητα. Η μετά ταύτα πορεία αυτής της έριδας μεταξύ των γειτονικών λαών συνέχισε να ταλαιπωρεί τις Ελληνο-Αλβανικές σχέσεις μέχρι σήμερα. Την πορεία αυτή και τις χαμμένες ευκαιρίες για Ελληνο-Αλβανική προσέγγιση καταγράφω στην εργασία μου αυτή.
Δρ. Βασίλης Ι. Φώτος