Ήταν ένα αυγουστιάτικο απόγευμα στην Έζουσα, ηλιοβασίλεμα, από εκείνα τα ηλιοβασιλέματα, τα θεραπευτικά θαρρείς, που η σκέψη και η ψυχή ηρεμεί και η μνήμη αναπολεί γεγονότα και περιστατικά από τα παλιά. Είχαμε και επισκέπτες εκείνη την ημέρα από τη Χώρα, ανάμεσά τους και τον αξιόλογο καθηγητή, συγγραφέα και ποιητή Γεώργιο Διλμπόη.
Η συζήτηση είχε ανάψει για τα καλά καθώς θαυμάζαμε το απέναντι τοπίο, το βουνό Κόφινας, που εκείνη την ώρα στην κορυφή του είχε φορέσει καπέλο ένα πελώριο γκριζωπό σύννεφο.
Το βλέμμα μας στάθηκε ιδιαίτερα στην πλαγιά του στο βυζαντινό ξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στη θέση του παλιού μοναστηριού -μετόχι κάποτε της Νέας Μονής- και στη διπλανή τρυπιά -σπηλιά κατά μερικούς- την Καλογερότρυπα, που ο θρύλος θέλει να καταλήγει στα Ψαρά.
Και τότε ακούγοντας αυτές τις διηγήσεις ο κ. Διλμπόης έριξε την ιδέα: Γιατί δεν τα γράφετε όλα αυτά που αφορούν στην ιστορία του χωριού σας, να διασωθούν και να μη χαθούν στο διάβα του χρόνου;
Το σκέφτηκα, το ξανασκέφτηκα και στο τέλος το αποφάσισα. Θα πρέπει να ομολογήσω ότι η παρότρυνση του επισκέπτη μας ήταν η αφορμή και μόνο.
Η αιτία, η βαθύτερη αιτία, ήταν άλλη. Ήταν η απέραντη αγάπη για τον τόπο μου, όπου είχα τα παιδικά μου βιώματα κι έτρεφα τόσα συναισθήματα γι' αυτόν αφενός κι αφετέρου η λαχτάρα και η δίψα που έβλεπα στους νέους μας, στα παιδιά της δεύτερης και τρίτης γενιάς των αποδήμων μας, να μάθουν για τον τόπο που έζησαν οι πρόγονοί τους, για τα ήθη και έθιμα, τις εργασίες, τις διασκεδάσεις, τις γιορτές και τα πανηγύρια, γενικά για τη ζωή τους.
Ένιωσα λοιπόν την ανάγκη σαν εκπαιδευτικός, να αναλάβω το δύσκολο αυτό έργο χωρίς φυσικά να είμαι σίγουρη αν θα τα καταφέρω. Και λέω δύσκολο, γιατί για το δικό μας μικρό χωριό -όπως και για όλα τα άλλα μικρά γύρω πλην του Αγίου Γάλακτος λόγω του σπηλαίου- δεν υπάρχουν πηγές να αντλήσει κάποιος πληροφορίες.
Θα αναζητήσουμε λοιπόν την ιστορία του τόπου μας με όχημα τη μνήμη και τις διηγήσεις των γεροντότερων και κυρίως τα ελάχιστα ευρήματα που υπάρχουν διασκορπισμένα σε διάφορες τοποθεσίες. Φυσικά δεν έγιναν ανασκαφές, αλλά στη διάρκεια γεωργικών εργασιών για παράδειγμα, όταν έσκαβαν ή επισκεύαζαν τις πεζούλες, εντόπιζαν διάφορα αντικείμενα που ανήκαν σε εποχές παλιές.
Πολύτιμο βοήθημα βέβαια θα σταθούν και πολλά λαογραφικά στοιχεία κι όπως γνωρίζουμε η λαογραφία ενός τόπου είναι ένα άλλο είδος ιστορίας. Τα λαογραφικά αυτά στοιχεία αναφέρονται φυσικά στο παρελθόν και πολύ πρόθυμα αρκετοί συγχωριανοί μου μεταφέρανε και γι' αυτό θερμά τους ευχαριστώ.

Βασιλεία Μαλαφή - Τριανταφύλλου, από τον Πρόλογο