"Τα δύο βιβλία χάρη στα οποία έμαθα τη ζωή είναι το Θέατρο και ο Κόσμος."
Αυτή η φράση του Γκολντόνι είναι εμβληματική όχι απλώς μιας δραματουργίας αλλά μιας ανθρώπινης, υπαρξιακής, θα λέγαμε, περιπέτειας που καλύπτει το σύνολο σχεδόν του 18ου αιώνα.
Στην περίπτωση του "Καρναβαλιού" έχουμε να κάνουμε μ' ένα σημείο κορύφωσης της περιπέτειας αυτής. Ο συγγραφέας, μεσήλικας πια, αναγκάζεται ν' αφήσει τον τόπο του, να εκπατριστεί από την αγαπημένη του Βενετία και ν' αναζητήσει την τύχη του στα ξένα. Έχει δώσει τον σκληρό αγώνα του θεάτρου, έχει συγκρουστεί για τη "μεταρρύθμισή.. του, έχει κουραστεί και αποσύρεται αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στους (προσωρινώς, όπως εξ υστέρου αποδείχτηκε) επικρατήσαντες "αντιπάλους" του.

Ο αποχαιρετισμός του όμως περνά κι αυτός από τη σκηνή. Παίρνει τη μορφή αυτού του διάφανα αλληγορικού κειμένου, όπου συναιρούνται όλες οι αξίες της δραματουργίας του: η οξεία κοινωνική παρατηρητικότητα, η ανθρώπινη ευαισθησία, η σταθερά παιγνιώδης διάθεση, η απαράμιλλη σκηνική μαστοριά. Με το "Τέλος καρναβαλιού" ο Γκολντόνι, αποχαιρετώντας τη Βενετία και μαζί ένα μέρος του εαυτού του, δεν γράφει απλώς άλλη μια κωμωδία, αλλά συνθέτει έναν ύμνο στους χυμούς και στην αέναη κίνηση της ζωής.

Βασίλης Παπαβασιλείου