Προχωρώντας στον δεύτερο αυτό τόμο στη συνέχεια της συνοπτικής ιστορίας του Χριστιανισμού, βλέπουμε ότι αυτός κατά τη δεύτερη χιλιετία του βίου του σημαδεύεται από μια επώδυνη εσωτερική διάσπαση πού καθιστά τη μυστηριακή ενότητά του, όπως κατανοούνταν στην πρώτη χιλιετία, μια άπιαστη πραγματικότητα. Μέσα από κατακλυσμιαίες αλλαγές στην ιστορία του πολιτισμού (Μεσαίωνας, Νεώτεροι Χρόνοι) η χριστιανική Εκκλησία πρέπει να εργασθεί για να εγγυηθεί στα μέλη της τη σωτηρία από το θάνατο (κάθε είδους), δρώντας σε μια κοινωνία πού δεν φαίνεται να έχει καμμία γέφυρα επικοινωνίας με τίς έννοιες αυτές κι ούτε ενδιαφέρεται ν' αποκτήσει.
Αν υπάρχει κάποιος λόγος να προσπαθεί κανείς ακόμη να ευαγγελισθεί αυτό το μήνυμα, είναι η πίστη ότι η Εκκλησία διασώζει ακόμη το έργο του Αγίου Πνεύματος, πίστη πού μεγεθύνει την ευθύνη του ορθόδοξου θεολόγου πού κηρύττει την απόλυτη συνέχεια με την αρχαία Εκκλησία και επομένως τη συνεχιζόμενη πληρότητα του Πνεύματος σ' αυτήν. Αυτό εμπεριέχει απαραίτητα και την απροκατάληπτη και ενδελεχή μελέτη της Ιστορικής πορείας της μέσα στο σύνολο του ιστορικού φαινομένου Χριστιανισμός και αυτού μέσα στην παγκόσμια Ιστορία. Στην αποπειρώμενη μελέτη ο αναγνώστης θα χρησιμοποιήσει ως πυξίδα το κείμενο αλλά και θα ανατρέξει σε πολλές περιπτώσεις στην ειδικότερη βιβλιογραφία, πού παρατίθεται για να μπορέσει ο ίδιος να σπουδάσει και να κατανοήσει την πορεία αυτή.