[set 2 τόμων]

Στο δεύτερο μέρος παρατίθεται ο ν.4072/2012 (που αφορά στις Ι.Κ.Ε. - άρθ.43-120) με τις τροποποιήσεις που επήλθαν με το ν.4635/2019, ο οποίος επίσης παρουσιάζεται κατά άρθρο με σχόλια, επεξηγήσεις, συγκριτικές αναλύσεις των δύο εταιρικών μορφών, παραδείγματα με λογιστικές εγγραφές όπως αντίστοιχα και στον πρώτο τόμο για τις Ε.Π.Ε. Ενδεικτικά επίσης:

- Λογιστική και φορολογική αντιμετώπιση εξωκεφαλαιακών εισφορών
- Λογιστική και φορολογική αντιμετώπιση εγγυητικών εισφορών

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου αναλύονται γενικά και ειδικά φορολογικά θέματα σχετικά με τις Ε.Π.Ε. και τις Ι.Κ.Ε.. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι σχετικές διατάξεις του Κ.Φ.Ε. (ν.4172/2013) για τον προσδιορισμό του φόρου εισοδήματος -σε συνδυασμό με τις διατάξεις των Ε.Λ.Π. (λογιστική - φορολογική βάση) μέσα από μία εκτενή παρουσίαση διαφόρων θεμάτων με πλήθος παραδειγμάτων αλλά και λογιστικών εγγραφών. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

- Εκπιπτόμενες και μη δαπάνες
- Αποσβέσεις
- Προβλέψεις επισφαλών απαιτήσεων
- Μεταφορά ζημίας
- Φορολογητέα κέρδη
- Κεφαλαιοποίηση κερδών
- Φορολογικά κίνητρα
- Αναβαλλόμενη φορολογία
- Φόρος εισοδήματος

Η Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) αποτελεί μία από τις πλέον παλαιότερες μορφές νομικών προσώπων κεφαλαιουχικού χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται στην ελληνική οικονομία. Για πολλά χρόνια λειτουργεί ως ενδιάμεσος εταιρικός τύπος (δηλ. μεταξύ της ανώνυμης εταιρίας και των προσωπικών εταιριών), χωρίς, μάλιστα, να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, στις οποίες ενδιάμεσοι εταιρικοί τύποι χρησιμοποιούνται σε μεγάλη έκταση και τα τελευταία χρόνια έχεις εξασθενίσει σημαντικά.

Στο μεταξύ το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του συγκεκριμένου νομικού τύπου εταιρείας που καθορίζεται από τον ν.3190/1955 παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτος από το 1955 χωρίς επικαιροποίηση (εκτός από ορισμένες παρεμβάσεις κατά την ενσωμάτωση οδηγιών), με αποτέλεσμα ύστερα από περισσότερα από 5 έτη να έχει υποστεί τη φθορά του χρόνου.

Στο παρελθόν, τέθηκε πολλές φορές το ζήτημα εκσυγχρονισμού του νομικού πλαισίου της ΕΠΕ, προκειμένου να ανταποκριθεί στον πραγματικό σκοπό της, δηλαδή, την επιλογή της ως ενδιάμεσης μορφής κεφαλαιουχικής εταιρείας με περιορισμένη ευθύνη των μελών. Αντίθετα, επιλέγεται η "ανώνυμη εταιρεία", η οποία βασικά προορίζεται για μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Ένας ενδεχόμενος εκσυγχρονισμός και η επικαιροποίηση του νομικού πλαισίου της ΕΠΕ, εντέλει εγκαταλείφτηκε το 2012, καθώς θεωρήθηκε ότι ο αναγκαίος εκσυγχρονισμός του δικαίου της ΕΠΕ δεν θα είναι πραγματικός, αν περιοριζόταν σε επιμέρους τροποποιήσεις και βελτιώσεις του ν. 3190/1955. Από την άλλη πλευρά, μια μαζική τροποποίηση του συγκεκριμένου νόμου κρίθηκε ότι ίσως προκαλούσε κινδύνους για τις ήδη υφιστάμενες ΕΠΕ και για τους εταίρους τους από μείζονα μεταβολή του νομικού καθεστώτος που διέπει τις σχέσεις τους και ανατροπή των προσδοκιών τους. Απορρίφτηκε, τελικά και η ύπαρξη ενός διπλού καθεστώτος για τις παλιές και τις νέες ΕΠΕ ("ΕΠΕ1", "ΕΠΕ2"), καθώς θα προκαλούσε ρυθμιστική σύγχυση.

Έτσι, προκρίθηκε η λύση της υιοθέτησης μίας νέας εταιρικής μορφής (μια "νέας ΕΠΕ") ως η πιο ενδεδειγμένη επιλογή, δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στις υφιστάμενες ΕΠΕ να μετατραπούν, αν το επιθυμούν, στη νέα εταιρική μορφή. Μάλιστα, η θεσμοθέτηση έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να ακολουθούνται ταυτόχρονα οι "εταιρικές" οδηγίες της ΕΕ, ώστε να μην υπάρξει υπόνοια ότι η Ελλάδα εισήγαγε μια νέα εταιρική μορφή με σκοπό να παρακαμφθούν οι διατάξεις των οδηγιών.
Καθιερώθηκε, λοιπόν πριν από 8 χρόνια, με το ν.4072/2012, η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.) της οποία η ευελιξία αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό, καθώς έδινε τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να επιλέξουν ένα ακραιφνώς κεφαλαιουχικό σχήμα, με αποκλειστικά και μόνο κεφαλαιακές εισφορές, από τη μια, ή να διαμορφώσουν ένα σύστημα με έντονα προσωπικά στοιχεία, παροχή εργασίας και ευθύνη για τα χρέη της εταιρίας.

Δόθηκε έτσι η δυνατότητα στα εμπλεκόμενα μέρη να δημιουργήσουν, μέσα από κατάλληλες καταστατικές διαμορφώσεις, μια εταιρία που να ομοιάζει σε μέγιστο βαθμό με την ΕΠΕ, όπως ρυθμίζεται από το ν.3190/1955, ή με μια προσωπική εταιρία, αν κάνουν μεγάλη χρήση των "εγγυητικών" εισφορών, ή ακόμη και με την ανώνυμη εταιρία, αν επιλέξουν άλλες δυνατότητες που παρέχονται από το νόμο, με όριο, βεβαίως, της προσέγγισης με την ανώνυμη εταιρία την αδυναμία έκδοσης μετοχών, με τα χαρακτηριστικά που αυτές έχουν.

Εντέλει, 2 χρόνια πριν, με τον ν.4541/2018, ο οποίος αποτελεί το πρώτο από μία σειρά νομοσχεδίων που έχουν έναν στόχο, την αναμόρφωση, τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής νομοθεσίας της χώρας, επήλθε μία σειρά τροποποιήσεων στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ΕΠΕ (ν.3190/1955). Με το συγκεκριμένο νόμο ψηφίστηκαν διατάξεις στην κατεύθυνση της απλοποίησης της σύστασης και λειτουργίας των ΕΠΕ, και της διευκόλυνσης των διεθνών συναλλαγών τους και της ίδρυσης ευρωπαϊκών και άλλων αλλοδαπών υποκαταστημάτων.

Σταχυολογώντας ορισμένες από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις που εισήγαγε ο ν.4541/2018, αναφέρουμε τα εξής:
Στο άρθρο 1 δόθηκε ευελιξία στην επωνυμία των ΕΠΕ, η οποία μπορεί να σχηματιστεί και από άλλες ενδείξεις, βοηθώντας έτσι στο μάρκετινγκ των ΕΠΕ και βελτιώνοντας στην ανταγωνιστικότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα εχέγγυα για τη μη πλάνη των καταναλωτών.

Με το άρθρο 2 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου Β' αναφορικά με τη "Σύσταση της εταιρείας" και ειδικότερα, παρασχέθηκε απλούστευση της διαδικασίας με τη δυνατότητα σύστασης της ΕΠΕ με την εναλλακτική χρήσης του προτύπου καταστατικού -αντί συμβολαιογραφικού εγγράφου- του οποίου το αυστηρό περιεχόμενο, υλοποιεί στην πράξη εποπτεία (απαραίτητη προϋπόθεση της σύστασης κεφαλαιουχικής εταιρείας από το ευρωπαϊκό δίκαιο). Επίσης, καθίσταται σαφές ότι η ΕΠΕ αποκτά νομική προσωπικότητα με την εγγραφή της στο Γ.Ε.ΜΗ, ενώ εναρμονίστηκαν και "κωδικοποιήθηκαν" οι απαιτήσεις της εμπορικής δημοσιότητας ενιαία και ολοκληρωμένα εντός του ΓΕΜΗ και μέσω του διαδικτυακού τόπου του (χωρίς δηλαδή δημοσίευση σε ΦΕΚ - κατάργηση "διπλής δημοσίευσης").

Με το άρθρο 3 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου Γ' σχετικά με την οργάνωση και τη διοίκηση της ΕΠΕ, όπως η χρονικά ελεύθερη σύγκληση της ετήσιας τακτικής συνέλευσης των εταίρων κατά τη διάρκεια του έτους, αλλά με απώτατη ημερομηνία της υποχρεωτικής σύγκλησης την 10η Σεπτεμβρίου, ενώ τροποποιήθηκε εξ ολοκλήρου το άρθρο 19 αναφορικά με την ανάκληση και παραίτηση των διαχειριστών.

Με το άρθρο 4 προστέθηκε νέο κεφάλαιο στον ν.3190/1955 ως εξής "Κεφάλαιο ΓΙ' - Οικονομικές καταστάσεις και διανομή κερδών" στο οποίο συγκεντρώθηκαν, κωδικοποιήθηκαν και διασαφηνίστηκαν όλες οι διατάξεις περί οικονομικών καταστάσεων και διανομής κερδών των ΕΠΕ, είτε αυτές προέρχονται από τον αρχικό ν.3190/1955 είτε από μεταγενέστερα νομοθετήματα όπως ο ν. 4308/2014 (Α' 251) και ο ν.4403/2016 (Α' 125).

Με το άρθρο 5 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου Δ' "Δικαιώματα και υποχρεώσεις των εταίρων", που κατά κύριο λόγο σχετίζονται με τη μεταγραφή διατάξεων στη δημοτική γλώσσα. Ωστόσο, εισήχθη η υποχρέωση μέσα σε ένα μήνα από την εγγραφή της μεταβίβασης των εταιρικών μεριδίων στο βιβλίο των εταίρων να πραγματοποιείται και η καταχώριση και δημοσίευση της πράξης στο ΓΕΜΗ, καθώς και η θέσπιση της αρχής της ελεύθερης εξόδου του εταίρου από ΕΠΕ, η οποία ισχύει μόνο αν δεν προβλέπεται κάτι διαφορετικό στο καταστατικό.

Με το άρθρο 6 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου Ε' σχετικά με τη δυνατότητα τροποποίησης της εταιρικής σύμβασης, όπου ενδεικτικά αναφέρουμε τη μείωση των ποσοστών διπλής πλειοψηφίας από 3/4 σε 1/2 του συνολικού αριθμού των εταίρων, οι οποίοι εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του εταιρικού κεφαλαίου, προκειμένου η ΕΠΕ να αποκτήσει μεγαλύτερη ευελιξία στην λήψη αποφάσεων, τη μείωση του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί από την απόφαση της Συνέλευσης των εταίρων και την δημοσιότητά της στο ΓΕΜΗ για την μείωση του εταιρικού κεφαλαίου από δύο μήνες σε έναν μήνα, ούτως ώστε να υπάρχει συντονισμός και των τριών κεφαλαιουχικών μορφών (ΑΕ, ΕΠΕ & IKE) ως προς τα δικαιώματα των πιστωτών που το Κοινοτικό Δίκαιο επιτάσσει.

Με το άρθρο 7 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου ΣΤ' σχετικά με τη διάλυση και εκκαθάριση της ΕΠΕ. Πιο συγκεκριμένα μειώθηκαν τα ποσοστά διπλής πλειοψηφίας από 3/4 σε 2/3. Η απόφαση των εταίρων για την λύση της εταιρείας υποβάλλεται στις διατυπώσεις δημοσιότητας του άρθρου 8 με σχετική αίτηση καταχώρισης στο ΓΕΜΗ, ενώ δεν απαιτείται να περιβληθεί το συμβολαιογραφικό τύπο.

Με το άρθρο 8 τροποποιήθηκαν διατάξεις του Κεφαλαίου I' σχετικά με τα υποκαταστήματα ή πρακτορεία αλλοδαπών εταιρειών. Επιχειρήθηκε ένας διαχωρισμός μεταξύ εγκατάστασης αλλοδαπών εταιρειών προερχόμενων από την Ε.Ε. και τον Ε.Ο.Χ. με αυτά που προέρχονται από Τρίτες χώρες. Έτσι, η εγκατάσταση για τις αλλοδαπές εταιρείες προερχόμενες από την Ε.Ε. και Ε.Ο.Χ απλοποιήθηκε καθόσον δεν απαιτείται έκδοση σχετικής "απόφασης εγκατάστασης" από την αρμόδια εποπτική αρχή, ενώ, αντίθετα, στην περίπτωση των αλλοδαπών εταιρειών τρίτης χώρας, η έκδοση "απόφασης εγκατάστασης" από την αρμόδια αρχή παρέμεινε ως προϋπόθεση.

Με το άρθρο 9 προστέθηκε νέο Κεφάλαιο Ι1 στο οποίο ορίζεται η καθ' ύλην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου για διαφορές που ανακύπτουν από τις διατάξεις του νόμου. Προσδιορίστηκε, επίσης, η τοπική αρμοδιότητα των δικαστηρίων βάσει της έδρας της εταιρείας.

Με το άρθρο 10 τροποποιήθηκαν τα περί επωνυμιών άρθρα, στοχεύοντας σε μια ενιαία αντιμετώπιση των επωνυμιών των νομικών προσώπων, ανεξαρτήτως νομικής μορφής. Ειδικά με τις παραγράφους 3 και 4, επιδιώχθηκε ταυτόχρονα να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των προσωπικών εταιρειών (προσωπική ευθύνη των εταίρων).

Με το άρθρο 11 δόθηκε η δυνατότητα έκδοσης προεδρικού διατάγματος μετά από πρόταση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης για την κωδικοποίηση και την απόδοση στη δημοτική των διατάξεων που αφορούν τις ΕΠΕ. Η ανάγκη αυτή προέκυψε από το γεγονός ότι το κείμενο του ν.3190/1955 ήταν γραμμένο στην καθαρεύουσα, με αποτέλεσμα να είναι δυσνόητο και να δημιουργούνται ασάφειες και συγχύσεις. Επιπλέον, η πρόταση για την απόδοση του εν λόγω νομοθετήματος στη δημοτική τέθηκε τόσο στη δημόσια διαβούλευση, όσο και από φορείς της αγοράς και υπηρεσιακούς παράγοντες.

Με το άρθρο 12 έγινε μία προσπάθεια εναρμόνισης κάποιων ήδη υπαρχουσών ΕΠΕ με την απαίτηση του νόμου να είναι όλες οι ΕΠΕ ορισμένης διάρκειας γιατί είχε διαπιστωθεί στην πράξη ότι κάποιες ΕΠΕ προέβλεπαν αντίθετα στο καταστατικό τους (προέβλεπαν αόριστη διάρκεια). Με τη διάταξη αυτή, όσες ΕΠΕ όντως έχουν ορίσει στα καταστατικά τους αόριστη διάρκεια και δεν μεριμνήσουν να το τροποποιήσουν εγκαίρως, λύονται και τίθενται αυτοδίκαια σε κατάσταση εκκαθάρισης στις 31 Δεκεμβρίου του 2021.

Τέλος, με το άρθρο 13 καταργήθηκαν μια σειρά από διατάξεις, οι οποίες κρίθηκαν ανεπίκαιρες και είχαν τεθεί σε αχρησία. Επιπλέον, καταργήθηκαν διατάξεις, οι οποίες βρίσκονταν σε αντίθεση με νεότερες υφιστάμενες διατάξεις. Πιο συγκεκριμένα, καταργήθηκαν οι κάτωθι διατάξεις άρθρα 8α, 35 (κερδών διανομή), 56, 61 και 61α, καθώς και οι παρ. 1 του άρθρου 9, παρ. 2 του άρθρου 18, παρ. 3 του άρθρου 41, παρ. 6 του άρθρου 43α και παρ.3 και 4 του άρθρου 47 του ν.3190/1955.

Στη συνέχεια με το ν.4548/2018 καταργήθηκε ο κ.ν.2190/1920, από 1/1/2019 και θεσμοθετήθηκε νέο νομοθετικό πλαίσιο για Ανώνυμες Εταιρείες. Στο παρόν βιβλίο έχει γίνει εναρμόνιση των διατάξεων του ν.3190/1955 και ν.4072/2012 με τον καινούριο νόμο των Ανωνύμων Εταιριών.