Η σύντομη αυτή πραγματεία, που κυκλοφόρησε από τη Βιβλιοθήκη της εφημερίδας "Εστία", αποτελεί σύνοψη της ιστορίας της Κύπρου από την αρχαιότητα έως την άφιξη του πρώτου Βρετανού κυβερνήτη επί της νήσου, στις 10 Ιουλίου 1878. Η πραγματεία αυτή έχει πολιτικό στόχο· ο Σπυρίδων Λάμπρος, τότε υφηγητής της Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποσκοπεί στο να αποδείξει την αδιάσπαστη ελληνικότητα της μεγαλονήσου σε μία κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Κατανοώντας τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της βρετανικής κατάκτησης, ο Έλληνας ιστορικός επισημαίνει διορατικά ότι «η Κύπρος δεν ηδυνήθη πάντοτε να σωθή από των ισχυρών γειτόνων οίτινες ηπείλουν αυτήν δια το επίζηλον της θέσεώς της», και αναλύει τις διαδοχικές κατακτήσεις της από τους Φοίνικες, τους Αιγυπτίους, τους Πέρσες, τους Ρωμαίους, τους Φράγκους (Λουζινιάν), τους Βενετούς και τους Τούρκους. Η Κύπρος άλλαξε "δεσπότην μετά δεσπότην" και έπεσε θύμα οικονομικής εκμετάλλευσης τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού πλούτου της. Η ευχή του Σπυρίδωνος Λάμπρου για "την ελληνικωτάτην νήσον", να ακολουθήσει το "καθιερωθέν" παράδειγμα των Ιονίων Νήσων και να ενωθεί με την Ελλάδα, συγκλονίζει τον σύγχρονο αναγνώστη της κυπριακής ιστορίας.