"Είμαστε η μνήμη που έχουμε, χωρίς μνήμη δεν θα ξέραμε ποιοι είμαστε", λέει ο νομπελίστας Πορτογάλος συγγραφέας Ζοζέ Σαραμάγκου. Κι αν δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, δε μπορούμε να βρούμε τη θέση μας στη ζωή ούτε να προχωρήσουμε σε αυτή με σιγουριά κι ασφάλεια. Είναι απόλυτα αναγκαίο, λοιπόν, να έχουμε τη μνήμη μας και να γνωρίζουμε την καταγωγή μας, το από πού προερχόμαστε, το ποιες είναι οι ρίζες μας, όχι μόνο του δικού μας γενεαλογικού δέντρου, αλλά και των άλλων που ρίζωσαν κι άπλωσαν τα κλα- διά τους στην ίδια πορεία του χρόνου, στους ίδιους χώρους κι έζησαν μαζί τις μικρές και τις μεγάλες ιστορίες τους. Μ' άλλα λόγια είναι απαραίτητο να έχουμε και να φυλάσσουμε ως κάτι πολύτιμο και ιερό, μαζί με την ατομική και τη συλλογική μας μνήμη, τη μνήμη του λαού και του τόπου μας.
Μαρία Σαββίδου


Είναι προφανής η σημασία των κοινών αναμνήσεων που έχουν όλες οι ξεριζωμένες ομάδες. Έτσι η κοινή μνήμη του χαμού, της μαζικής καταστροφής, του ξεριζωμού, που έμεινε ζωντανή για δεκαετίες, έδρασε συνεκτικά για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δυσκολιών της προσφυγιάς. Οι ΚΟΙΝΕΣ ΜΝΗΜΕΣ έγιναν ο αποφασιστικός παράγοντας για να ανασυγκροτήσουν την ζωή τους, ένα από τα μέσα της πολιτιστικής τους επιβίωσης και - ουσιαστικά - το κυριότερο στήριγμα πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η ταυτότητά τους.
Όλοι οι απόγονοι των πρώτων προσφύγων που ξεριζώθηκαν από τις πατρί- δες τους και εγκαταστάθηκαν στη Λεκάνη, διατηρούν όπου και εάν βρίσκονται, τις παραδόσεις και τις ΜΝΗΜΕΣ των προγόνων τους και επιστρέφουν συχνά στο χωριό για να αντλήσουν ψυχική δύναμη από τις ΡΙΖΕΣ τους. Η Λεκάνη του κάθε γόνου προσφύγων αποτελεί τον κρίκο σύνδεσης του καθενός με το παρελθόν, με τους ανθρώπους του και με την ιστορία τους που χάνεται στα βάθη των αιώνων.