Ο τόμος περιλαμβάνει τα πρακτικά του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Ποντιακών Ερευνών με τίτλο: "Ο Πόντος στην ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία (1774-1908). Κοινωνία και Οικονομία", μια συνδιοργάνωση της Φιλοσοφικής και της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, που προσείλκυσε το ενδιαφέρον έγκριτων και έμπειρων μελετητών του Πόντου της Ελλάδας και του εξωτερικού. Πορίσματα πολυετών ερευνών συμβάλλουν στη χαρτογράφηση του πεδίου της ανθρωπογεωγραφίας διεθνώς γύρω από το συγκεκριμένο επιστημονικό θέμα.

Τα ιστορικά γεγονότα της εποχής με την οικονομικο-πολιτική διείσδυση των Ευρωπαίων, τη σταδιακή κάθοδο της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο, τα επαναστατικά κινήματα στις ευρωπαϊκές κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδήγησαν στην υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων και στον εκσυγχρονισμό των ποικίλων θεσμών της.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται θέσεις αλλά και προβληματισμοί γύρω από τα αποτελέσματα αυτών των αλλαγών όπως λ.χ. η αναζήτηση νέων εμπορικών δρόμων, η διαμόρφωση συνθηκών κατάλληλων για τις εμπορικές ανταλλαγές, οι αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού στα υπό διαμόρφωση αστικά κέντρα του παράλιου Πόντου και η πολιτισμική τους έκφραση, η διευκόλυνση της ιεραποστολικής δράσης της καθολικής και της προτεσταντικής Εκκλησίας, οι σημαντικές για τη ζωή των οικισμών του Πόντου πληθυσμιακές ανακατατάξεις κ.ά.