Ο Φάνης Δεναξάς, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, μεταξύ κύληκος και χειλέων, εν μέσω βοής και ορυμαγδού ψαροταβέρνας στο Μπολάτι, διηγείται μια βραδιά στους φίλους του τα βάσανά του μέχρι να διοριστεί. Και ακολούθως τα ντέρτια και τις περιπέτειές του στα αρρεναγωγεία - παρθεναγωγεία ή μεικτά σχολεία της Ελλάδας.

Παρελαύνει το έωλο και αλυσιτελές απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό το σύστημα που προκαλεί αποτροπιασμό στον αναγνώστη με τις απίστευτες ιστορίες των ηρώων του έργου. Δάσκαλοι, καθηγητές, μαθητές και μαθήτριες, μπερδεμένοι όλοι τους σε ένα φανταστικό και μυθολογούμενο αλαλούμ, προκαλούν ανάμεικτα συναισθήματα θυμηδίας και θλίψης…

Γι' αυτό και η παράσταση της Στοάς του Απελλού, στέκι των φιλοσόφων της αρχαίας Ελλάδας, αποτελεί σκόπιμο σαρκασμό με την κραυγαλέα της αντίθεση στο εξώφυλλο του παρόντος βιβλίου.

Το μυθιστόρημα "Ο Γυφτοδάσκαλος" αποτελεί τον πρώτο τόμο της σειράς "Άπαντα Αρχιμανδρίτη Αθηναγόρα Παντοκρατορινού".