Το πατρικό σπίτι του Ίωνος Δραγούμη αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα προπαρασκευής και οργάνωσης του Μακεδονικού Αγώνα. Ο άντρας της αδελφής του Ναταλίας, ο Παύλος Μελάς, έδωσε τη ζωή του στον ένοπλο αυτόν αγώνα και αναδείχτηκε σε εμβληματική του μορφή. Ο ίδιος ο Ίων Δραγούμης αφοσιώθηκε από πολύ νέος στην υπόθεση και εργάστηκε γι' αυτήν με πάθος, από τη θέση του υποπρόξενου στο Μοναστήρι και, αργότερα, στην Κωνσταντινούπολη. Το "Μαρτύρων και ηρώων αίμα", που έγραψε ο Δραγούμης το 1907 με το ψευδώνυμο "Ίδας", περιγράφει τη σύντομη δράση και τον ηρωικό θάνατο του Παύλου Μελά στη Μακεδονία.