Μπορείς να κεντήσεις σταυροβελονιά τη ζωή ενός τόπου κι ενός λαού; Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα της Μάγδας Τσιρογιάννη στο χρονικό που καλύπτει το κύλισμα ενός αιώνα, του 20ού, στη Μακρινίτσα του Πηλίου. "Μαλαματένια" είναι το κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου και στον επίλογο διαβάζουμε συνοπτικά το πώς και το γιατί του "χρονικού":

Πολλές φορές αναρωτήθηκα γιατί έγραψα και ξαναέγραψα τη ζωή της Ελένης. Κατά τη διάρκεια της αρρώστιας της είχα την ευκαιρία να τη βλέπω πιο συχνά. Πέρασα πολλά απογεύματα μαζί της στον Άγιο Σάββα κι εκεί άρχισε να μου μιλάει για τη ζωή της, τα πρώτα χρόνια στη Μακρινίτσα και στο Λοζίνικο, τους τόπους που ήξερα και που ξάνοιξαν για μένα μ' ένα μεγάλο διάστεμμα γύρω τους σαν φωτοστέφανο χωρίς χρυσάφι. Είδα τη ζωή της να οικονομείται και να γίνεται μορφή, προσπάθησα να κατανείμω στο γραφτό μου τα χαρίσματα όπως εκείνη μοίρασε τα προικιά της. Να τα μοιράσω και να μείνουν ακέραια. [...] Είχε ζήσει στη γη, την είχε δουλέψει και έφερνε μέσα της μια μεγάλη φωνή. Μεγαλωμένη στην παντοδύναμη προφορικότητα, ανέπτυξε την προσωπικότητά της με τις Ακολουθίες της Εκκλησίας, τη Φωνή Κυρίου και τους Βίους των Αγίων που διάβαζε τα απογεύματα του Σαββάτου, τις Κυριακές και τις παραμονές των μεγάλων εορτών, όταν δεν έπιανε εργόχειρο στα χέρια της. Όταν μιλούσε εκείνη, ζωντάνευε ένας ολόκληρος κόσμος. Μια δυνατή ταύτιση μ' έκανε κι εμένα να τα ξαναπώ ίσως για να της μοιάσω, επειδή ήταν γεννημένη αφηγήτρια. Ο τίτλος "Μαλαματένια" ανακαλεί την εικόνα της με το μελιχρό πρόσωπο και τα καστανά μάτια γεμάτα χρυσές σκιές.