Η επίτομη αρχαία "Ιστορία της Κρήτης", σε μετάφραση του Μανουήλ Βερνάρδου (1852), προέρχεται από τον δωδέκατο τόμο της Γενικής Ιστορίας του φλαμανδού περιηγητή Δ. Ο. Δάπερ (1639-1689) [Olfert Dapper, La Canee, μετάφραση στα γαλλικά, Παρίσι 1703]. Η (χρονογραφική) αφήγηση ξεκινά από την προϊστορία και τη μυθολογία (τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ, την Κνωσσό, τους Πελασγούς και τους Δωριείς) και προχωρά χρονολογικά ώς τη ρωμαϊκή κατάκτηση (69 π.Χ.). Ο φιλόπατρις μεταφραστής, ο οποίος είχε συμμετάσχει στην Ελληνική Επανάσταση και στις Εθνοσυνελεύσεις του Άστρους και της Τροιζήνας ως πληρεξούσιος των Κρητών, προσέθεσε στην ελληνική έκδοση το "Λιμενολόγιον [τον Πορτολάνο] της νήσου Κρήτης" του Ενρίκου Μιχελότου [Henry Michelot, Le portulan de la mer Mediterranee, Άμστερνταμ 1709, ανατύπωση Μασσαλία 1824], ο οποίος περιγράφει τους ευλιμένους όρμους της μεγαλονήσου. Ο Βερνάρδος σταχυολογεί επίσης "Περιγραφή της Κρήτης" "εκ του μεγάλου γεωγραφικού, ιστορικού τε και κριτικού λεξικού του Μ. Βρουζέν - δελα Μαρτινιέρου" [Antoine-Augustin Bruzen de La Martiniere, Le Grand dictionnaire georgaphique et critique], τόμ. Β΄, Παρίσι 1768. Η συγκεκριμένη "περιγραφή" προσφέρει στοιχεία φυσικής γεωγραφίας, ιστορίας, φυσικής και κοινωνικής ανθρωπολογίας των συγχρόνων της κατοίκων, τοπογραφίας και αγροτικής παραγωγής των κυριότερων πόλεων. Επιπλέον, στο παρόν βιβλίο δημοσιεύονται πηγές από το αρχείο του Βενετού Δούκα του Χάνδακα για την Κρητική ευγένεια, σχετικά αποσπάσματα ("περί Κρήτης") του (Βυζαντινού ιστοριογράφου της Άλωσης) Γεωργίου (Σ)Φραντζή, από τον Δ΄ τόμο της Γεωγραφίας του Βιλιάμ Γυθρή [William Guthrie, A geographical, historical and commercial grammar of the world, Λονδίνο 1827] και από την Ιστορία της Ενετικής Δημοκρατίας του Π. Δαρύ [Pierre Daru, Histoire de la R?publique de Venise, Παρίσι 1819, οκτώ τόμοι] για την Βενετοκρατία στο νησί και τις επαναστάσεις των Κρητών (1204-1669) καθώς και "ηθικά τινά ποιήματα" (οκτώ δημοτικά τραγούδια).