Ο Ιωάννης Κονδυλάκης ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το χρονογράφημα. Το πρώτο του διήγημα δημοσιεύτηκε το 1884, στο περιοδικό "Εστία", και απέσπασε έπαινο στον σχετικό διαγωνισμό για το ηθογραφικό διήγημα που προωθούσε ο Νικόλαος Πολίτης. Στη συνέχεια ο Κονδυλάκης εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου αλλά δεν καταφέρνει να αποκτήσει ποτέ το δίπλωμά του. Επιστρέφει στην Κρήτη και διορίζεται δάσκαλος στο Μόδι της Κυδωνίας για ένα χρόνο περίπου. Την ίδια εποχή αρθρογραφεί στην εφημερίδα "Άμυνα" των Χανίων. Όμως τα πατριωτικά του άρθρα στον τοπικό τύπο των Χανίων και του Ηρακλείου του δημιουργούν σοβαρά προβλήματα με τους Τούρκους. 'Ετσι το 1889 υποχρεώνεται να επιστρέψει πάλι στην Αθήνα, όπου και εγκαθίσταται οριστικά. [...]

Η "Πρώτη αγάπη" είναι ένα αριστουργηματικό βιβλίο μαθητείας. Γραμμένο λίγο πριν από τον θάνατο του συγγραφέα, το 1920, περιγράφει ένα περιστατικό ανολοκλήρωτου έρωτα το οποίο συγχρόνως είναι μια θαυμάσια εφηβική ψυχογραφία της πορείας από την παιδική στην εφηβική ηλικία. Παρόλο που το βιβλίο τοποθετείται χρονικά στον 19ο αιώνα και σε ένα κλειστό αγροτικό περιβάλλον, μοιάζει να μην δεσμεύεται καθόλου από αυτές τις συνθήκες. Απόδειξη αυτής της θέσης είναι το γεγονός ότι σήμερα αυτή η ιστορία μπορεί να διαβαστεί με αμείωτο ενδιαφέρον. Αυτό με τη σειρά του συμβαίνει επειδή το βάρος δεν πέφτει στην ηθογραφική περιγραφή του τόπου και των συνηθειών αλλά στη βάσανο της ψυχής των ηρώων. [...]

(από το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου)

Περιέχονται τα διηγήματα: "Η πρώτη αγάπη", "Όταν ήμουν δάσκαλος", "Επικήδειος", "Ο Κερκέζος", "Πώς ερώμιεψε το χωριό", "Σκούρα", "Αναμνήσεις γυναικοπαίδων", "Η καμπάνα" και "Ο νεωτεριστής".