Μετά τη βαβυλώνια αιχμαλωσία ο λαός του Θεού βρίσκεται σε μια γενική σύγχυση με εσωτερικές ανακατατάξεις και αντιπαραθέσεις. Σ' αυτή την κατάσταση το βασικό θεολογικό ερώτημα που καλείται να απαντήσει ο Τριτοησαΐας είναι πότε θα έλθει η επαγγελμένη από το Δευτεροησαΐα σωτηρία του λαού Ισραήλ, που ακόμη δεν ήλθε. Οι σχετικές προφητείες του Δευτεροησαΐα δεν εκπληρώθηκαν. Έτσι ο Τριτοησαΐας χρησιμοποιεί το κλασικό σχήμα "αμαρτία-μετάνοια-σωτηρία", με απώτερο σκοπό να ρυθμίσει θέματα της μεταιχμαλωσιακήςη κοινότητας στο θρησκευτικό, λατρευτικό και κοινωνικό πεδίο. Η ανασυγκρότηση της κοινότητας στηρίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη, στη θρησκευτική και λατρευτική αναγέννηση, γι' αυτό και ο προφήτης θίγει καίρια θέματα, όπως αμαρτία, δίκαιο, δικαιοσύνη, λατρεία, νηστεία, θυσία, τήρηση του Σαββάτου, Ναός και Γιαχβέ, Σιών και Γιαχβέ, έθνη και Γιχβέ, οικουμενικότητα του Γιαχβέ. Η Σιών και η Ιερουσαλήμ διαδραματίζουν βασικό θεολογικό ρόλο στον Τριτοησαΐα. Ένα καινούργιος κόσμος θα προέλθει με βάση τη μεταμορφωμένη πλέον Σιών. Το μέλλον του λαού της Σιών μέσα από μια νέα έξοδο, θα είναι εποχή του φωτός, της ειρήνης και της ευημερίας. Ο προφήτης τονίζει ότι ο Γιαχβέ είναι ο μοναδικός Θεός και αυτός ρυθμίζει τη δημιουργία, την ιστορία και τα γεγονότα. Σ' αυτό το πλαίσιο τα έθνη τα οποία έχουν πλέον γνωρίσει και προσεγγίσει το Γιαχβέ, θα είναι ισότιμα με τους Ιουδαίους και θα μετέχουν στους όρους της Διαθήκης.