Με τις εργασίες τέλους χρήσης προσδιορίζουμε την οικονομική θέση μιας επιχείρησης συνήθως την 31/12 κάθε έτους (χωρίς να αποκλείονται η 30/6 ή άλλες ημερομηνίες τέλους χρήσης) και επιπλέον τη δυναμική της με βάση το οικονομικό αποτέλεσμα της κλειόμενης χρήσης. Οι οικονομικές καταστάσεις που αποτυπώνουν αντίστοιχα την οικονομική θέση και το οικονομικό αποτέλεσμα της χρήσης είναι ο "Ισολογισμός" και τα "Αποτελέσματα χρήσης" μαζί με τις λοιπές οικονομικές καταστάσεις που θα αναλύσουμε στο παρόν βιβλίο.

Τα τελευταία χρόνια, με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας των πληροφοριακών συστημάτων και την υποστήριξη που παρέχουν τα λογιστικά προγράμματα (software), ακόμα και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν την δυνατότητα να προσδιορίζουν πιο συχνά την οικονομική τους κατάσταση. Υπάρχει δυνατότητα σύνταξης ισολογισμού και αποτελεσμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς να απαιτούνται μεταφορές λογαριασμών ή οποιεσδήποτε άλλες λογιστικές εγγραφές. Ανάλογα με το επίπεδο της οργάνωσης σε μια επιχείρηση, ο υπεύθυνος λογιστηρίου μπορεί να εξάγει αποτελέσματα 2 φορές (ανά εξάμηνο), 4 φορές (ανά τρίμηνο) ή και 12 φορές (μηνιαία) στη διάρκεια της χρήσης.

Η χρησιμότητα των ενδιάμεσων οικονομικών καταστάσεων είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά η ακρίβειά τους εξαρτάται -όπως και η συχνότητά τους- από την οργάνωση της επιχείρησης και τη μεθοδολογία που τηρείται κατά την εξαγωγή των αποτελεσμάτων.

Επιπλέον, κάποιες από τις εργασίες τέλους χρήσης, όπως η αναλυτική φυσική απογραφή και ο αναλυτικός λογιστικός έλεγχος, είναι χρονοβόρες και ίσως δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνονται σε μηνιαία ή τριμηνιαία βάση.

Οι βασικοί λόγοι όμως, που δίνεται βαρύνουσα σημασία και κύρος στις εργασίες τέλους χρήσης είναι η εναρμόνιση τους με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.4172/2013), τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ν. 4308/2014) και τον ισχύοντα για κάθε μορφή εταιρίας Εμπορικό νόμο (2190/1920 για τις Α.Ε., 3190/1955 για τις Ε.Π.Ε., 4072/2012 για τις Ι.Κ.Ε. & τις προσωπικές εταιρίες). Δηλαδή η λογιστική, η φορολογική και η εμπορική νομοθεσία έχουν ως αντικείμενό τους τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις απαιτώντας την έγκριση τους από τη διοίκηση καθώς και την υπογραφή τους από τη διοίκηση, τον εξουσιοδοτημένο λογιστή και συχνά τον ορκωτό ελεγκτή-λογιστή. Για να ολοκληρωθεί το κλείσιμο μιας χρήσης πρέπει να διασφαλιστεί ότι έχει υπολογιστεί ο φόρος εισοδήματος, έχουν αποδοθεί με ορθότητα ο Φ.Π.Α. και οι παρακρατούμενοι φόροι και έχουν υποβληθεί οι ετήσιες συγκεντρωτικές δηλώσεις (π.χ. βεβαίωση αποδοχών).

Οι φορολογικοί νόμοι έχουν σαν σκοπό να εξασφαλίσουν τον ορθό προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης και την είσπραξη των φόρων που προκύπτουν από το Ελληνικό Δημόσιο. Ο εμπορικός Νόμος (2190/1920, 3190/1955, 4072/2012) αναφέρεται στον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων έχοντας σκοπό να εξασφαλίσει την ορθή ενημέρωση των μετόχων ή εταίρων από τους διοικούντες σχετικά με την πορεία της εταιρείας.

Φέτος, για τρίτη φορά οι επιχειρήσεις θα κληθούν να παρουσιάσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις με βάση τις διατάξεις των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν.4308/2014). Στην διαδικασία κατάρτισης οικονομικών καταστάσεων, και με βάση την αρχή της Σύνεσης, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της εταιρίας και η έκθεσή της σε πιθανούς κινδύνους, ώστε να προσαρμόζονται κατάλληλα τα οικονομικά της μεγέθη (π.χ. ο σχηματισμός προβλέψεων είναι λογιστική εγγραφή προσαρμογής). Ο φορολογικός νόμος μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίζει πολλές από τις εν λόγω προσαρμογές και αυτό συνεπάγεται διαφορετικό "φορολογικό" αποτέλεσμα σε σχέση με το λογιστικό αποτέλεσμα των οικονομικών καταστάσεων.

Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως πολυεθνικές, εδώ και πολλές δεκαετίες αντλούν τα συμπεράσματά τους για την πορεία τους, εφαρμόζοντας τη λεγόμενη Διοικητική Λογιστική (Management Accounting) που επιβάλλει την εφαρμογή ακόμα περισσότερων προσαρμογών (π.χ. μια μονάδα που παράγει μηχανήματα αφαιρεί από τα αποτελέσματα της χρήσης ποσά που θα δοθούν ως εγγυήσεις σε επόμενα έτη). Για το λόγο αυτό απασχολούν επιπλέον προσωπικό στις οικονομικές τους υπηρεσίες.

Συνεπώς, είναι πολύ σημαντική η ορθή κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων που λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εταιρείας, και προσφέρουν πλήρη πληροφόρηση ανεξάρτητα από την ανάγκη συμμόρφωσης με την ισχύουσα νομοθεσία.

Τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (Δ.Π.Χ.Α.) συγκεντρώνουν όλες τις ιδιαιτερότητες των διαφορετικών κλάδων των επιχειρήσεων και απευθύνονται σε ευρύτερο κοινό μετόχους, επενδυτές πιστωτές, εργαζομένους. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι διατάξεις των Ε.Λ.Π. προβλέπουν ποιες οντότητες είναι υποχρεωμένες να συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των Δ.Π.Χ.Α., ενώ παράλληλα δίνουν τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε άλλη οντότητα το επιθυμεί, με απόφαση της διοίκησής της, να τα εφαρμόζει προαιρετικά (βλ. άρθρο 1 του νόμου αυτού).

Θα δούμε αναλυτικά στο παρόν βιβλίο πώς μια ορθή διαδικασία κλεισίματος χρήσης εξασφαλίζει την συμμόρφωση με την υπάρχουσα νομοθεσία αλλά και την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων σε ό,τι αφορά την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων και τη λήψη αποφάσεων από τους διοικούντες.

Τρόπος παρουσίασης του "κλεισίματος χρήσης"
Οι εργασίες τέλους χρήσης συνεπάγονται υψηλό φόρτο εργασίας κατά την περίοδο κλεισίματος και στην πράξη κατανέμονται σε διαφορετικά στελέχη που αναλαμβάνουν διαφορετικές ενότητες του συνολικού έργου. Οι εργασίες αυτές είτε γίνονται από ομάδα στελεχών είτε από ένα λογιστή και δεν γίνονται διαδοχικά αλλά εκ παραλλήλου. Επιπλέον, πολύ συχνά ο καταμερισμός των εργασιών γίνεται με βάση τις ομάδες των Ε.Λ.Π., για παράδειγμα πάγια αποθέματα, πελάτες, διαθέσιμα. Ως εκ τούτου επιλέξαμε ως τρόπο παρουσίασης σε κάθε κεφάλαιο μια διαφορετική ενότητα με βάση κυρίως τους λογαριασμούς της λογιστικής.

Πρέπει όμως να τονιστεί, ότι πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα η διαδοχική σειρά των εργασιών ανεξάρτητα από την ενότητα που τις συμπεριλάβαμε. Σε κάθε περίπτωση οι έλεγχοι των καταχωρίσεων και οι συμφωνίες με τους αντισυμβαλλόμενους (πελάτες, προμηθευτές ή τρίτους) πρέπει να προηγούνται από τις άλλες εργασίες.

Παραθέτουμε παραδείγματα που αναδεικνύουν την ανάγκη τήρησης της σειράς των εργασιών κατά την διαδικασία κλεισίματος:
α) Για να πραγματοποιηθεί η κοστολόγηση που αναφέρουμε στο 1ο κεφάλαιο, πρέπει να έχει γίνει ο έλεγχος όλων των λογαριασμών που αναφέρουμε σε επόμενα κεφάλαια, ώστε να έχουμε σωστά στοιχεία για αγορές, εργατικά, Γ.Β.Ε.
β) Ο λογιστής μιας εταιρείας, πριν καταχωρήσει την διαφορά απογραφής ενός εμπορεύματος Ε, θα ήταν σκόπιμο να ελέγξει την συμφωνία λογαριασμού με τον προμηθευτή του Ε γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να μην έχει καταχωρήσει κάποιο τιμολόγιο αγοράς από το συγκεκριμένο προμηθευτή. Το ίδιο πρέπει να γίνει και για τα πάγια περιουσιακά στοιχεία πριν τον υπολογισμό των αποσβέσεων.

Σημαντικότερα θέματα:

- Νομοθεσία και πλήθος αναλυτικών παραδειγμάτων ανά κατηγορία κονδυλίων (αποθέματα, πάγια, απαιτήσεις, υποχρεώσεις, καθαρή θέση, έσοδα, έξοδα)
- Φορολογική αντιμετώπιση ζητημάτων στο τέλος της χρήσης
- Νομοθεσία για τη σύνταξη και δημοσίευση των καταστάσεων
- Αναλυτικό παράδειγμα κλεισίματος χρήσης και σύνταξης ισολογισμού και αποτελεσμάτων
- Βοηθητικά αρχεία excel για σύνταξη ισολογισμού και αποτελεσμάτων
- Υπόδειγμα έκθεσης Διαχείρισης του Δ.Σ. και υπολογισμός αριθμοδεικτών


Δομή βιβλίου
Η νέα έκδοση του βιβλίου "Ε.Λ.Π. - Εργασίες τέλους χρήσης" περιλαμβάνει πλήθος αναλυτικών παραδειγμάτων για κάθε θέμα και χωρίζεται σε 8 μέρη ως εξής:
1. Επιμέτρηση αποθεμάτων: Αναλυτική παρουσίαση των της διαδικασίας επιμέτρησης αξίας όλων των κατηγοριών αποθεμάτων (εμπορεύματα, προϊόντα κτλ.), μέθοδοι φυσικής απογραφής των ποσοτήτων και αξιών, αντιμετώπιση διαφορών απογραφή, εύλογη αξία.
2. Αποτίμηση παγίων στοιχείων - Αποσβέσεις: Επιμέτρηση αξίας ενσώματων και άυλων παγίων, ιδιοχρησιμοποιούμενων και μη, Μητρώο παγίων, Χρηματοδοτικές μισθώσεις παγίων, Λογιστικές και φορολογικές αποσβέσεις, έξοδα πολυετούς απόσβεσης, επενδυτικά ακίνητα & εύλογη αξία.
3. Έλεγχος & τακτοποίηση λογ/μών ενεργητικού & παθητικού: Συμφωνία λογαριασμών, εγγραφές προσαρμογής, αποτίμηση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, εύλογη αξία, λογιστική-φορολογική αντιμετώπιση υπεραξίας κεφαλαίου, πελάτες, αξιόγραφα, λογιστική και φορολογική αντιμετώπιση προβλέψεως επισφαλών απαιτήσεων, συναλλαγματικές διαφορές, προβλέψεις αποζημίωσης προσωπικού, δεδουλευμένα έσοδα-έξοδα, λογιστική-φορολογική αντιμετώπιση κρατικών επιχορηγήσεων, χρηματοοικονομικής υποχρεώσεις.
4. Στοιχεία καθαρής θέσης & κατάστασης αποτελεσμάτων: Αύξηση και μείωση κεφαλαίου (λογιστική -φορολογική αντιμετώπιση), αποτίμηση ιδίων τίτλων, διαφορές εύλογης αξίας, απόσβεση κεφαλαίου, αποθεματικά (τακτικό - αφορολόγητα), έσοδα, κέρδη.
5. Φορολογία εισοδήματος: Εκπιπτόμενες και μη δαπάνες, ενδοομιλικά μερίσματα, απαλλασσόμενα έσοδα, μεταφορά ζημιών, φορολογικές απαλλαγές, προσδιορισμός του φόρου εισοδήματος, υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, αναβαλλόμενος φόρος, φορολογική αναμόρφωση.
6. Προσδιορισμός αποτελεσμάτων - Διάθεση κερδών - Οικονομικές καταστάσεις: Αποτελέσματα βάσει των Ε.Λ.Π., διάθεση κερδών (διανομή, πρώτο μέρισμα, παράδειγμα), αρχές σύνταξης χρηματοοικονομικών καταστάσεων, ισολογισμός, κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, κατάσταση μεταβολών καθαρής θέσης, κατάσταση ταμειακών ροών, προσάρτημα, ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις.
7. Έλεγχος & υποβολή οικονομικών καταστάσεων: Έγκριση, έκθεση διαχείρισης Δ.Σ., Διορισμός ελεγκτών, δημοσίευση, πρόσκληση Γενικής Συνέλευσης.
8. Απλοποιήσεις & απαλλαγές: Κατηγορίες οντοτήτων, απαλλαγές για μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές οντότητες που τηρούν διπλογραφικά βιβλία.
Τέλος, το βιβλίο μας συνοδεύεται από ηλεκτρονικό υλικό το οποίο περιέχει βοηθητικά αρχεία excel τα οποία αποτελούν ένα χρήσιμο βοήθημα για τη σύνταξη του ισολογισμού των οντοτήτων κάθε κατηγορίας που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, βάζοντας τα στοιχεία του ισοζυγίου σας, καθώς και υπόδειγμα της έκθεσης Διαχείρισης του Δ.Σ. με δυνατότητα υπολογισμού των απαραίτητων αριθμοδεικτών.

Στη συνέχεια ακολουθούν οδηγίες για την ενεργοποίηση & Λήψη Συνοδευτικού Υλικού του βιβλίου.