Ένα πρόσωπο που σημάδεψε τον μοναχισμό του 20ου αιώνα υπήρξε ο Αγιορείτης Όσιος Παΐσιος. Έζησε αφανής, αλλά η μαρτυρία του Ορθοδόξου Πληρώματος διακηρύσσει καθημερινά την αγιότητά του, τόσο με περιστατικά και θαύματα που ομολογεί ενόσω ο Όσιος ζούσε όσο και μετά την κοίμησή του.

Χιλιάδες οι προσκυνητές που καταφθάνουν καθημερινά στο μοναστήρι της Σουρωτής, για να προσκυνήσουν το μνήμα του και να ανάψουν ένα κερί. Χιλιάδες και οι σελίδες που γράφτηκαν για τον Όσιο. Σίγουρα θα γραφτούν και άλλες. Εκείνο που μένει είναι ένα. Η ελευθερία που έζησε.

Εμείς, στην παρούσα έκδοση, προσπαθούμε να εντοπίσουμε, κατά το δυνατόν, τους λογοτέχνες εκείνους που αναφέρονται στο πρόσωπό του με δύο τρόπους. Είτε παραθέτοντας προσωπικές μαρτυρίες από τη συναναστροφή μαζί του είτε αντλώντας διάφορα περιστατικά από τα έργα του και εντοιχίζοντάς τα στα δικά τους. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, τα κείμενα των λογοτεχνών που αναφέρονται στο πρόσωπο του Οσίου τα καταγράφουμε όταν χρειάζεται, με την ευρύτερη συνάφειά τους ώστε να γίνει κατανοητό το νόημά τους.