Έχει τεκμηριωθεί διεξοδικά ότι όλοι οι γνωστοί οργανισμοί κατάγονται από έναν μοναδικό αρχαίο κοινό πρόγονο. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα χαρακτηριστικά των οργανισμών, με όλη την εκπληκτική ποικιλομορφία τους, είναι αποτέλεσμα εξέλιξης. Ανατομικά και κυτταρικά χαρακτηριστικά, βιοχημικές, μοριακές, νευρικές και αναπτυξιακές διαδικασίες, κύκλοι ζωής και οικολογικές σχέσεις - όλα μπορούν να εξεταστούν υπό το διπλό πρίσμα του σύγχρονου μηχανισμού (του τρόπου λειτουργίας) και της ιστορίας τους (πώς και γιατί κατέληξαν έτσι). Οι τομείς της οργανισμικής βιολογίας, μεταξύ των οποίων η παλαιοβιολογία, η οικολογία, η ηθολογία ζώων, η φυσιολογία και η συστηματική, εξακολουθούν να κατέχουν κομβικό ρόλο στην επιστήμη της εξέλιξης, όμως τώρα εμπλουτίζονται από τη γονιδιωματική επανάσταση, τις νέες αναλυτικές μεθόδους και τη νέα εξελικτική θεωρία.

Η τέταρτη έκδοση της "Εξέλιξης" συμβαδίζει με αυτό το εκρηκτικά αναπτυσσόμενο πεδίο. Τώρα υπάρχουν δύο συγγραφείς με επικαλυπτόμενους σε μεγάλο βαθμό, αλλά συμπληρωματικούς τομείς εξειδίκευσης. Η οργάνωση, το περιεχόμενο και το ύφος του βιβλίου έχουν τροποποιηθεί σε τέτοια έκταση ώστε ουσιαστικά πρόκειται για ένα νέο σχεδόν βιβλίο.