Στα πλαίσια οργάνωσης και συγκέντρωσης όλων των σημαντικότερων ζητημάτων του Κώδικα ΦΠΑ δημιουργήσαμε το βιβλίο "Εφαρμογές του ΦΠΑ" με σκοπό να δείξουμε μέσω παραδειγμάτων πως εφαρμόζεται ο φόρος.

Το παρόν βιβλίο αποτελεί ένα εύχρηστο εγχειρίδιο για τη διαχείριση των βασικότερων ζητημάτων που σχετίζονται με το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας καθώς συνδυάζει τη θεωρία με την πρακτική εφαρμογή του νόμου.

Αναλυτικότερα, το βιβλίο μας ακολουθεί θεματικά την ίδια δομή με το κείμενο του νόμου περιλαμβάνοντας:

- το κείμενο όλων των άρθρων του νόμου όπως ισχύουν σήμερα,
- πάνω από 160 απαντημένα -βάσει νομοθεσίας- ερωτήματα,
- στις ενότητες των άρθρων 8, 10, 11, 14, 30, 33 και 38 περιλαμβάνονται λογιστικές εγγραφές σχετικά με τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές (λήψεις-παραδόσεις) καθώς και εισαγωγές κλπ.,
- αναλυτική συμπλήρωση όλων των εντύπων (Περιοδική δήλωση ΦΠΑ, Δήλωση Intrastan, Ανακεφαλαιωτικοί πίνακες) με παραδείγματα,
- πλήρες αλφαβητικό ευρετήριο.

Ο λεγόμενος Φόρος Προστιθέμενης Αξίας είναι έμμεσος φόρος που επιβλήθηκε από το "Παράγωγο Δίκαιο" του Κοινοτικού Δικαίου στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόμοιος όμως φόρος υφίσταται και σε περίπου 30 κράτη εκτός Κοινότητας σε διάφορες ηπείρους.

Ιστορία του ΦΠΑ στην Ελλάδα

Προκειμένου να υπάρξει μία ενιαία εναρμόνιση στην έμμεση φορολογία των κρατών-μελών της ΕΟΚ, το έτος 1957 διορίζεται από την Κομμισιόν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) μια ειδική επιτροπή φορολογικής εναρμόνισης με πρόεδρο τον καθηγητή Neumark. Η Επιτροπή Νιούμαρκ όπως καθιερώθηκε να λέγεται εξετάζοντας τις μέχρι τότε πρακτικές ανά τον κόσμο, μετά από πολλές συζητήσεις πρότεινε την κατάργηση όλων των εφαρμοζομένων εσωτερικών (εθνικών) σωρευτικών φόρων κύκλου εργασιών και την αντικατάστασή τους μ΄ ένα μόνο φόρο, τον Φ.Π.Α., που εφάρμοζε επιτυχώς την εποχή εκείνη η Γαλλία σε κάθε στάδιο συναλλαγής πάνω στη προστιθέμενη αξία.

Οι προτάσεις της Επιτροπής Νιούμαρκ τελικά έγιναν αποδεκτές και άρχισαν να υλοποιούνται στις 11 Απριλίου του 1967 με την έκδοση από το τότε Συμβούλιο Υπουργών των δύο πρώτων οδηγιών (ντιρεκτίβες), 62/227/ΕΟΚ και 67/228/ΕΟΚ, δια των οποίων και καθιερώθηκε ο Φ.Π.Α. ως κοινό σύστημα φόρου κύκλου εργασιών στα κράτη-μέλη. Αυτές καθιέρωσαν και τις αρχές του Φ.Π.Α. (αντικείμενα-πράξεις, υπόχρεους, συντελεστές, βεβαιώσεις κ.λπ.). Η εισαγωγή του Φ.Π.Α., βάσει των παραπάνω, ολοκληρώθηκε σταδιακά το 1973.

Αργότερα, 10 χρόνια μετά την έκδοση της 2ης οδηγίας, στις 11 Μαΐου του 1977 εκδόθηκε η 6η οδηγία (77/388/ΕΟΚ) η οποία συμπλήρωσε και ολοκλήρωσε κενά πρακτικής των δύο προηγουμένων επεκτείνοντας τον Φ.Π.Α. μέχρι και το λιανικό εμπόριο. Η οδηγία αυτή έπρεπε να τεθεί σε ισχύ από τις 1 Ιανουαρίου του 1978, πλην όμως δύο μόνο κράτη-μέλη, το Βέλγιο και το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν συμμορφωθεί. Έτσι το Συμβούλιο Υπουργών με την 7η οδηγία (78/558/ΕΟΚ) παρέτεινε την προθεσμία εφαρμογής για ένα χρόνο ακόμη. Τελικά οι τελευταίες χώρες-μέλη, η Γερμανία και το Λουξεμβούργο εφάρμοσαν τον Φ.Π.Α. στις 1 Ιανουαρίου του 1980.

Η 6η αυτή οδηγία είναι και η σπουδαιότερη κοινοτική πράξη βάσει της οποίας ρυθμίστηκε αρχικά ο Φ.Π.Α. ως κοινό φορολογικό σύστημα στην ΕΕ, αλλά και για όλες τις νεότερες συμπληρώσεις και τροποποιήσεις.

Ο ομοιόμορφος υπολογισμός του φόρου απ' όλα τα κράτη-μέλη καθώς και ο υπολογισμός ενός κοινού ποσοστού επ' αυτού αποτελούν τα βασικότερα στοιχεία στη χρηματοδότηση του κοινοτικού προϋπολογισμού, και αυτός είναι ο λόγος που παρακολουθείται ιδιαίτερα η εφαρμογή του στα κράτη-μέλη.

Καθιέρωση του Φ.Π.Α. στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα καθιερώθηκε την 1η Ιανουαρίου 1987 και ο συντελεστής του ήταν 6% για είδη λαϊκής κατανάλωσης, 18% για υπηρεσίες και 36% για είδη πολυτελείας. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα η εφαρμογή του προκάλεσε αρρυθμία στην αγορά. Οι πρώτοι που πλήρωσαν τον φόρο, ήταν οι πελάτες των κέντρων διασκέδασης όπου γιόρτασαν το πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν, με τον συντελεστή του 36%.

Σήμερα ο Φ.Π.Α. ορίζεται από το Νόμο υπ' αριθμόν 2859 του 2000 (όπως ανακοινώθηκε στο ΦΕΚ Α' 248/07-11-2000 και σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αναθεώρησή του) επίσης ως είδος έμμεσου φόρου που επιβάλλεται στις συναλλαγές σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια εκτός από την περιοχή του Αγίου Όρους και των υπαγομένων σ΄ αυτό.

Σημ.: Τα άρθρα του κώδικα Φ.Π.Α. (ν.2859/2000) παρατίθενται κωδικοποιημένα όπως αυτά τροποποιήθηκαν και ισχύουν μετά την ψήφιση του Νόμου 4591/2019 (12.02.2019).