Από τη μορφή και τον τρόπο οργάνωσης του κάθε πολιτικού σχήματος εξαρτάται, αν η ιδεολογία του είναι ουσιαστικό ή διακοσμητικό στοιχείο της ύπαρξής του. Στα συγκεντρωτικά και πυραμιδικά οργανωτικά σχήματα, όπως το κόμμα νέου τύπου του Λένιν, όπου ένας αρχηγός, μια ηγετική ομάδα ή κομματική κάστα αποτελούν το κέντρο αποφάσεων και πρωτοβουλιών, το συνεκτικό στοιχείο της πολιτικής οργάνωσης είναι η κομματική πειθαρχία που αργά ή γρήγορα εξελίσσεται σε "αναγνώριση, θαυμασμό, πίστη και υποταγή" στη "φωτισμένη ηγεσία", η οποία μάλιστα, αν αντλεί την νομιμοποίησή της από ένα δημοκρατικό ή έστω δημοκρατικοφανές συνέδριο, δικαιολογείται και θεσμοθετείται με την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Σ' ένα τέτοιο οργανωτικό σχήμα η κομματική πειθαρχία, αναδεικνύεται έτσι κυρίαρχο στοιχείο, όχι μόνο της κομματικής συνοχής, αλλά και της κομματικής ύπαρξης και λόγου. Στο κυρίαρχο αυτό στοιχείο υποτάσσονται και "ρευστοποιούνται" τα υπόλοιπα, συμπεριλαμβανομένης και της ιδεολογίας, η οποία διαμορφώνεται και τροποποιείται, ανάλογα με τις "ανάγκες της πολιτικής αγοράς" και τις σκοπιμότητες "του πολιτικού παιχνιδιού", μεταβαλλόμενη από σκοπό της πολιτικής ύπαρξης σε μέσο πολιτικής διακόσμησης και προπαγάνδας. Γι' αυτό το αίτημα ενός πραγματικού εκδημοκρατισμού, όχι ως απλής διαδικασίας, αλλά ως θεμελιώδους καθεστωτικού μετασχηματισμού, καθίσταται σήμερα περισσότερο επιτακτικό από ποτέ. Στο αίτημα αυτό απαντά ο Δημοκρατικός Αποκεντρωτισμός, όπως αναπτύσσεται στο περιεχόμενο της μελέτης αυτής, ως αντίπαλον δέος στον Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό.