Η δίψα του Δαυΐδ και άλλα διηγήματα

"Ο Παπαδιαμάντης, στο νησί του, από νεαρή ηλικία, έχει ψηλαφήσει τον εκκλησιαστικό βίο. [...] Γι' αυτό και ζώντας στην Αθήνα (κατά το μεγαλύτερο μέρος της επίγειας ζωής του) συνεχώς καταγράφει μια "δίψα" που την διατυπώνει ως αιχμαλωσία: "Ω! ας ήμην βοσκός εις τα όρη!" ("Όνειρο στο κύμα"). Αυτή τη "δίψα" θα μας την περιγράψει το 1905 στο εορταστικό άρθρο του για την ημέρα των Θεοφανείων, περιγράφοντας ένα περιστατικό από τη ζωή του Δαυΐδ. Η "Δίψα του Δαυΐδ" είναι η δίψα του Παπαδιαμάντη. Και όπως ο Δαυΐδ δεν δέχτηκε να ξεδιψάσει όταν του έφεραν νερό από την πηγή της πατρίδας του όσο αυτή ήταν υποδουλωμένη στους εχθρούς του, έτσι και ο Παπαδιαμάντης σ' όλη του τη ζωή περίμενε την ώρα της ελευθερίας της πατρίδας του από τους λογής δυνάστες".

(Από το προλογικό σημείωμα του Δημήτρη Μαυρόπουλου)

"Κανένα από τα αφηγηματικά στοιχεία του Παπαδιαμάντη δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται... Έτσι, το "χιούμορ", π.χ., που αφθονεί στις σελίδες του (άλλοτε αβίαστο, προσιτό, καλοπροαίρετο, άλλοτε σκοτεινό, ερμητικό, υπόγειο), αποτελεί περίοπτο λειτουργικό στοιχείο της πεζογραφίας του και ένα από τα όπλα που χρησιμοποιεί, προκειμένου να ασκήσει την οξύτατη κοινωνική και πολιτική κριτική του. [...]

Στο "Βαρδιάνος στα σπόρκα" (1893) έγραψε μια φράση, η οποία έμελλε να αποτελεί εις το διηνεκές τη λυδία λίθο για την κατανόηση της νεοελληνικής πραγματικότητας:

"Θα έλεγε τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες διά ν' αποδειχθή ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν"".

(Από το επίμετρο του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου)